Zwiększenie dostępności energii i wzmocnienie pozycji społeczności w Afryce
Istnieje wiele rozwiązań opartych na odnawialnych źródłach energii, które zwiększają dostępność energii i wspierają czystą transformację, ale ich wdrożenie i zrównoważony charakter są w dużym stopniu zależne od kontekstu lokalnego. Finansowany ze środków UE projekt SESA(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wspiera współpracę w dziedzinie innowacji poprzez łączenie afrykańskich i europejskich partnerów, lokalnych społeczności i przedsiębiorców, aby mogli oni wspólnie tworzyć i testować praktyczne rozwiązania w zakresie energii odnawialnej. Projekt SESA poświęcony jest dostosowaniu rozwiązań do lokalnych potrzeb, podnoszeniu świadomości i wzmacnianiu umiejętności, dzięki czemu nie tylko zwiększa dostęp do energii, ale także tworzy lokalne możliwości rozwoju gospodarczego i spójności społecznej w Afryce.
Plan współtworzenia: innowacje, modele biznesowe, powielanie i skalowanie
Zespół projektu SESA w pierwszej kolejności zidentyfikował innowacyjne rozwiązania oferujące możliwość wdrożenia na szerszą skalę, a następnie przetestował je w ramach żywych laboratoriów (działań pilotażowych) reprezentujących różne uwarunkowania społeczno-gospodarcze w Ghanie, Kenii, Malawi, Maroku i RPA. Z myślą o dalszym wsparciu wzrostu i procesu wdrożenia powstał program inkubatora start-upów i finansowania zalążkowego, dzięki którym 20 firm z sektora MŚP uzyskało pomoc we wdrażaniu technologii i modeli biznesowych SESA. Program inkubatora zapewnił firmom szyte na miarę wsparcie rozwoju, budowanie potencjału i mentoring, aby wzmocnić ich stabilność finansową. Jak zauważa koordynatorka projektu Magdalena Sikorowska z Europejskiego Sekretariatu ICLEI(odnośnik otworzy się w nowym oknie): „Opracowano i wdrożono osiem zrównoważonych modeli biznesowych, które następnie zostały powielone w krajach objętych projektem. Dało to pewność, że technologie i modele biznesowe w zakresie energii odnawialnej zostały dopracowane pod kątem możliwie jak największego wpływu na Tanzanię, Namibię, Rwandę i Nigerię”. Skalowalność rozwiązań dodatkowo umożliwiały ujednolicone plany wdrożeniowe i indywidualnie dostosowane plany działania uwzględniające wyzwania finansowe, prawne, regulacyjne i społeczne specyficzne dla danego kraju.
Innowacje z korzyścią dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska
Wśród ośmiu wybranych modeli biznesowych znalazły się: wypożyczalnia rowerów elektrycznych, płatna chłodnia zasilana fotowoltaiką (PV), płatne hulajnogi elektryczne, bezpośrednia sprzedaż pieców kuchennych, wynajem z opcją wykupu słonecznego systemu nawadniania oraz model „pay-as-you-go” i abonament dla minisieci i/lub generatorów słonecznych. „Współtworzone w ramach projektu SESA rozwiązania zostały wdrożone w dziewięciu krajach afrykańskich: Ghanie, Kenii, Malawi, Maroku, Namibii, Nigerii, RPA, Rwandzie i Tanzanii”, dodaje Sikorowska. Jednym z wielu ekscytujących rezultatów są mikrosieci fotowoltaiczne w Ghanie, które umożliwiły elektryfikację 54 domów. Ponadto kraj ten rozpoczął inicjatywę dotyczącą recyklingu baterii słonecznych, a w niektórych szkołach zamontowano piece kuchenne na biopaliwo. Z kolei w Malawi udało się sprzedać 13 słonecznych systemów nawadniania drobnym rolnikom i zamontować 18 kuchenek na biomasę wykorzystujących brykiet, które wyprodukowano w ramach lokalnego łańcucha dostaw. Dzięki ponad 3 000 ulepszonych pieców na biopaliwo sprzedanych w Rwandzie i wykorzystaniu pelletu z odpadów rolniczych udało się zmniejszyć emisję CO2 o ponad 48 000 ton. Co nie mniej ważne, oddanie do użytku 40 elektrycznych hulajnóg w Maroku pomaga w dekarbonizacji transportu miejskiego.
Wnioski i plany na przyszłość
Zespół projektu ustalił kluczowe elementy skutecznego wdrożenia innowacyjnych technologii energii odnawialnej w Afryce. „Odkryliśmy, że kluczowe znaczenie ma zaangażowanie społeczności we współtworzenie rozwiązań”, podkreśla Sikorowska. Podejście oparte na współtworzeniu zapewniło, by technologie były dostosowane do potrzeb społeczności i przystępne cenowo. Projekt przyczynił się również do zmniejszenia barier ekonomicznych dzięki elastycznym modelom płatności i lokalnym łańcuchom dostaw, które ponadto zwiększyły autonomię. Co więcej, zastosowano podejście oparte na gospodarce o obiegu zamkniętym, aby przeciwdziałać zagrożeniom ekologicznym, a jednocześnie zadbać o tworzenie miejsc pracy i ograniczanie ilości odpadów. Wreszcie, celem kampanii uświadamiających i szkoleń było pogłębienie wiedzy na temat klimatu i środowiska, aby sprzyjać szerszej akceptacji proponowanych rozwiązań. Zespół projektu SESA opracował różnorodne zasoby ułatwiające wdrożenie rozwiązań w zakresie energii odnawialnej. Opracowany przezeń zestaw narzędzi(odnośnik otworzy się w nowym oknie) o otwartym dostępie, zawierający m.in. katalog zrównoważonych rozwiązań energetycznych, oraz platforma e-learningowa(odnośnik otworzy się w nowym oknie) pomogą różnorodnym zainteresowanym stronom w badaniu, projektowaniu, zarządzaniu i wdrażaniu czystszych i bardziej efektywnych rozwiązań energetycznych. W ramach projektu SESA powstały również plany działań politycznych i dokumenty orientacyjne oparte na analizie barier z wykorzystaniem dziewięciu studiów przypadków. Mogą one służyć jako punkty wyjścia do dyskusji i kształtowania polityki. Technologie i modele biznesowe zaproponowane w projekcie SESA zwiększyły dostęp do zrównoważonej energii w Afryce, a tym samym wzmocniły pozycję społeczności oraz wsparły rozwój gospodarczy i społeczny. Długofalowy wpływ tych rozwiązań został zapewniony dzięki możliwości ich powielania i udostępnieniu zasobów wspierających ich wdrażanie i zrównoważony rozwój.
