Zależności między decyzjami rolników a wpływem na środowisko
Jednym z zadań polityki rolnej jest zwiększanie zrównoważonego charakteru rolnictwa przy jednoczesnym dbaniu o stabilne dochody rolników. Jednak wadą modeli wykorzystywanych do wspierania Komisji Europejskiej (KE) w kształtowaniu polityki rolnej jest słaba rozdzielczość. Między innymi nie uwzględniają one sposobów podejmowania decyzji przez rolników, różnic między gospodarstwami oraz lokalnego wpływu środowiskowego i społeczno-gospodarczego regulacji po ich wdrożeniu. Wypełnieniem tej luki zajął się zespół projektu BESTMAP(odnośnik otworzy się w nowym oknie), finansowanego ze środków UE. W tym celu musiał najpierw pokonać istotną przeszkodę, jaką jest harmonizacja niejednorodnych danych rolniczych z różnych krajów i regionów UE, co pozwoliło na modelowanie z uwzględnieniem danych przestrzennych. Następnie zespół połączył modele agentowe, oceny usług ekosystemowych i analizy społeczno-gospodarcze, aby zobaczyć, co gdzie – i dlaczego – działa.
Związek miedzy decyzjami rolników a wpływem na środowisko
„Owocem projektu BESTMAP są ramy modelowania, które pomagają przewidzieć, w jaki sposób polityka rolna – np. dotacje na ekologiczne rolnictwo – wpływa na różnorodność biologiczną, usługi ekosystemowe i dochody rolników”, wyjaśnia koordynator projektu Guy Ziv z Uniwersytetu w Leeds(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Stanowią one uzupełnienie poprzednich modeli makro dzięki połączeniu wpływu na środowisko z decyzjami rolników o wdrożeniu zasad polityki. Załóżmy na przykład, że rząd chciałby się dowiedzieć, czy zwiększenie dopłat za wysiewanie kwietnych pasów będzie zachętą dla rolników i pomoże populacjom zapylaczy. Ramy BESTMAP pozwalają przewidzieć, czy poszczególne typy gospodarstw będą uczestniczyć w tego typu programie. Następnie system modeluje i mapuje skutki środowiskowe i społeczno-gospodarcze. Decydenci mogą zmieniać różne parametry strategii politycznej, aby sprawdzić ich skutki, co pomaga im w projektowaniu inteligentniejszych polityk wspierających zarówno przyrodę, jak i źródła dochodu rolników.
Rolnicy jako niezbędny składnik sukcesu
Zespół projektu BESTMAP prowadził swoje badania w pięciu europejskich regionach (Czechy, Hiszpania, Niemcy, Serbia i Zjednoczone Królestwo), a na podstawie uzyskanych wyników opracował „archetypy” systemów rolniczych. Prace obejmowały ocenę ilościową wpływu działań rolno-środowiskowych na różnorodność biologiczną, jakość wody, sekwestrację dwutlenku węgla i dochody gospodarstw, a także wykorzystanie modeli agentowych do wykazania, w jaki sposób kształt polityki wpływa na jej późniejsze wdrożenie. Dzięki danym jakościowym uzyskanym od różnych rolników uczeni otrzymali wgląd w kluczowe informacje na temat ich zachowań. „Nasze wywiady z rolnikami pokazały, że ograniczenia ekonomiczne i sztywne zasady często osłabiają wpływ polityk, które w teorii wydają się korzystne. Ponadto nasze modele i analizy często potwierdzały spostrzeżenia rolników, między innymi te dotyczące tendencji rządów do wdrażania działań rolno-środowiskowo-klimatycznych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (AECM) na mniej produktywnych gruntach”, zauważa kierownik zadania i członek zespołu koordynującego konsorcjum Michael Beckmann z Brandenburskiego Uniwersytetu Technicznego w Chociebużu(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
Przygotowanie gruntu pod nowy cykl projektowania polityki
W ramach projektu przeskalowano wyniki do poziomu całej UE, zapewniając dogłębne zrozumienie wpływu unijnej wspólnej polityki rolnej (WPR) na ochronę środowiska i wsparcie dla rolników. Wyniki pokazały bardzo różne efekty WPR w zależności od regionu i typu gospodarstwa. Ponadto „projekt BESTMAP umożliwił identyfikację ogólnych słabych stron poprzednich wersji wspólnej polityki rolnej, które ograniczały jej przyjęcie i skuteczność. Są to między innymi duże obciążenia biurokratyczne, nieelastyczne umowy i brak ukierunkowania AECM pod względem przestrzennym. Wnioski te mają kluczowe znaczenie dla poprawy przyszłych polityk rolnych na szczeblu unijnym i krajowym”, podkreśla Beckmann. W ramach projektu BESTMAP odbyły się warsztaty współtworzenia z udziałem zainteresowanych stron, czego celem było opracowanie praktycznego pulpitu nawigacyjnego i zaleceń politycznych. Pulpit nawigacyjny umożliwia użytkownikom przeglądanie wyników modelowania wcześniej ustalonych scenariuszy w regionach objętych studiami przypadków. Zainteresowane osoby i podmioty mogą korzystać ze wszystkich zbiorów danych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) powiązanych z otwartą platformą programistyczną, a także wykorzystywać, ulepszać i dostosowywać opracowane w ramach projektu modele biofizyczne i społeczno-gospodarcze(odnośnik otworzy się w nowym oknie), dodatkowo zwiększając ich użyteczność. „Platforma BESTMAP nie tylko umożliwia analizę polityki, ale również pomaga w jej przeprojektowaniu. Proponujemy nowy cykl kształtowania polityki, który jest bardziej elastyczny i lepiej dostosowany do konkretnego regionu, a przy tym uwzględnia głosy rolników. Pokazując, w jaki sposób i w jakim miejscu określone działania się sprawdzają, zapewniamy modelowe rozwiązanie na rzecz bardziej inteligentnego, sprawiedliwego i ekologicznego rolnictwa w Europie”, podsumowuje Beckmann.
