Jak korespondencja tworzy społeczności artystyczne?
Giambattista Martini (1706-1784) był jedną z najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych postaci XVIII-wiecznego świata muzyki europejskiej. Pochodzący z Bolonii franciszkański zakonnik był teoretykiem, historykiem, kompozytorem, kolekcjonerem i słynnym na całym świecie nauczycielem muzyki. „Martini zbudował europejską sieć muzyków, która odzwierciedlała dynamiczną sieć powiązań życia kulturalnego, artystycznego i intelektualnego w XVIII wieku”, wyjaśnia koordynator projektu MARTINET(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Riccardo Castagnetti, stypendysta działania „Maria Skłodowska-Curie” z Uniwersytetu w Modenie i Reggio Emilia(odnośnik otworzy się w nowym oknie) we Włoszech. „W ramach projektu chciałem poznać nie tylko wpływy Martiniego, ale także szerszy ekosystem XVIII-wiecznej muzyki europejskiej, w tym kwestie edukacji, rozpowszechniania repertuaru i społecznej roli muzyki”.
Narzędzia historyczne, filologiczne i cyfrowe
W tym celu Castagnetti przeprowadził szeroko zakrojone badania archiwalne listów Martiniego znajdujących się w publicznych i prywatnych kolekcjach w całej Europie i Stanach Zjednoczonych. Dzięki wsparciu ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) badacz mógł wziąć udział w wyjeździe badawczym na Uniwersytecie Harvarda(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Miałem okazję pracować z dwoma niezwykłymi badaczami, których wskazówki okazały się nieocenione dla rozwoju mojej metodologii”, mówi. „Wykorzystałem narzędzia historyczne, filologiczne i cyfrowe, aby zidentyfikować autorstwo, chronologię i pochodzenie listów oraz zinterpretować ich treść. Pozwoliło mi to sklasyfikować różne rodzaje korespondencji i związaną z nimi dynamikę społeczną”. Jednym z najbardziej innowacyjnych aspektów projektu było zastosowanie analizy sieci społecznych w celu modelowania sieci korespondencyjnej Martiniego. „Metoda ta to narzędzie matematyczne i naukowe, które często wykorzystuje się do badania rozległych sieci, takich jak interakcje w mediach społecznościowych”, wyjaśnia Castagnetti. „Wpadłem na pomysł wykorzystania tego narzędzia do analizy sieci korespondencji z XVIII wieku”. Wykorzystanie tej metody umożliwiło badanie modeli interakcji, wskazanie kluczowych osób w sieci i ustalenie klastrów tematycznych związanych z zagadnieniami takimi jak pedagogika muzyczna, praktyka wykonawcza i tożsamość kulturowa.
Badanie kościelnych i świeckich struktur władzy
Castagnetti był w stanie wykazać, że listy Martiniego nie były wyłącznie pasywnym archiwum, ale stanowiły także narzędzie kształtujące reputację, metodę wsparcia uczniów, sposób na dbanie o publiczny wizerunek i drogę kontaktu z kościelnymi i świeckimi strukturami władzy. W ramach projektu badacz zidentyfikował również listy od nieznanych wcześniej nadawców, poszerzając tym samym naszą wiedzę na temat zasięgu Martiniego. Kolejnym istotnym osiągnięciem było opracowanie cyfrowego indeksu z możliwością wyszukiwania i adnotacjami, który uwzględnia relacje i zagadnienia poruszane w korespondencji. Pozwoli to badaczom na przeszukiwanie danych i odkrywanie powiązań w nowy sposób. „Korespondencja pozwala na przyjrzenie się funkcjonowaniu muzyki nie tylko jako formy sztuki, ale także jako praktyki społecznej”, dodaje Castagnetti. „Odkrycia te podkreślają również rolę technologii komunikacyjnych - w szczególności listu - w kształtowaniu społeczności intelektualnych i artystycznych; dziś rolę tę pełnią sieci cyfrowe”.
Humanistyka cyfrowa i wiedza dotycząca analizy sieci
Castagnetti uważa, że projekt znacznie poszerzył jego wiedzę metodologiczną, szczególnie w zakresie humanistyki cyfrowej i zagadnienia analizy sieci. „Uważam, że przeprowadzone przeze mnie badania pogłębiły moją wiedzę na temat tego, w jaki sposób muzycy i naukowcy kształtowali swoje kariery. Moje wnioski pozostają aktualne w kontekście współczesnego życia akademickiego”, zauważa badacz. Castagnetti ma nadzieję, że jego prace będą stanowiły podstawowe źródło wiedzy dla przyszłych badaczy w dziedzinie muzykologii, historii kultury i humanistyki cyfrowej. Udostępnienie, przeszukiwanie i analizowanie korespondencji Martiniego z nowych punktów widzenia może stanowić wzór dla podobnych projektów dotyczących innych postaci historycznych. „Mam nadzieję, że przyczyniłem się do stworzenia nowego punktu widzenia na temat listów oraz ich wpływu na społeczną infrastrukturę wiedzy i kreatywności we wczesnonowożytnej Europie”, podsumowuje.
