Poprawa zrównoważonego zarządzania glebą i odporności na zmianę klimatu
Zrównoważone zarządzanie glebą ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego i odporności środowiska, ale pozostają luki w wiedzy na temat gleby i jej złożoności. Zespół finansowanego przez UE projektu SOILGUARD(odnośnik otworzy się w nowym oknie) podjął to wyzwanie, tworząc ramy oceny różnorodności biologicznej gleby, które obejmują szerszy wymiar środowiskowy i społeczny. „Nasze ramy zostały opracowane w sposób integracyjny i koncentrują się na powiązaniach między zarządzaniem glebą, różnorodnością biologiczną, wielofunkcyjnością i dobrostanem człowieka”, wyjaśnia Cristina Yacoub, koordynator projektu SOILGUARD. Ramy SOILGUARD(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wyróżniają się również procesem współtworzenia, angażującym różnych interesariuszy zarówno w sferze naukowej, jak i praktycznej.
Zrozumienie różnorodności biologicznej gleby
Zespół SOILGUARD przeprowadził pełną ocenę różnorodności biologicznej gleby w 10 krajach, zbierając ponad 200 próbek. Obejmując analizę różnorodności, liczby i interakcji zwierząt glebowych i mikroorganizmów, porównał ich różnorodność z wpływem lokalizacji, atrybutów gleby, klimatu, użytkowania gruntów i cech krajobrazu. Znaczenie różnorodności biologicznej gleby w utrzymaniu jej wielofunkcyjności oceniono za pomocą 27 wskaźników obejmujących sześć rodzajów wkładu przyrody w populacje ludzkie. Znaczenie gleby znajduje odzwierciedlenie w wielu tych funkcjach – produkcji żywności, tworzeniu i ochronie gleby, regulacji klimatu, regulacji zagrożeń i zdarzeń ekstremalnych, regulacji szkodliwych organizmów i regulacji słodkiej wody. Ta kompleksowa analiza dostarczyła kluczowych informacji na temat wzorców różnorodności biologicznej gleby. Wykazując, że klimat i specyficzne dla regionu cechy gleby są głównymi determinantami różnorodności biologicznej gleby, skutki różnych praktyk zarządzania mogą się znacznie różnić w zależności od lokalizacji i typu organizmu. Yacoub zwraca uwagę na jedno ważne odkrycie: „Przejście z rolnictwa konwencjonalnego na ekologiczne byłoby bardziej korzystne dla grzybów niż dla prokariotów (organizmów jednokomórkowych, takich jak bakterie) lub bezkręgowców glebowych, zwłaszcza w suchych warunkach i zdegradowanych glebach”. Zespół koncentrował się również na odporności na zmianę klimatu, przeprowadzając symulacje terenowe warunków suszy i fal upałów w siedmiu regionach UE. Ich wyniki pokazały, że gleby są ogólnie odporne na krótkotrwały stres klimatyczny. Stwierdzono jednak rosnący wpływ na różnorodność biologiczną związaną z uprawami i eukariontami (organizmami, których komórki zawierają jądro związane z błoną), co może mieć istotne znaczenie dla wydajności upraw i funkcji gleby w perspektywie długoterminowej.
Współpraca i praktyczne działania
Rezultaty te były możliwe dzięki szerokiej współpracy z rolnikami, doradcami rolnymi, przedstawicielami społeczności, badaczami i decydentami. „Jednym z głównych celów SOILGUARD było uwzględnienie jak największej liczby głosów, opinii i kryteriów”, mówi Yacoub. „Sieć wiedzy SOILGUARD (SNoK) jest przestrzenią, która ułatwia wymianę informacji oraz wypełnia lukę między różnymi posiadaczami wiedzy, podmiotami i decydentami”. SNoK wspierała wymianę wiedzy poprzez 13 specjalistycznych warsztatów, 23 osobiste komunikaty i dwa duże wydarzenia w Argentynie, Kamerunie, Europie i Tajlandii. Zgromadzona w projekcie wiedza jest również udostępniana za pośrednictwem aplikacji SOILGUARDIANS(odnośnik otworzy się w nowym oknie), narzędzia predykcyjnego wspierającego interesariuszy w przejściu na zrównoważone zarządzanie glebą. Aplikacja umożliwia użytkownikom wizualizację danych dotyczących gleby za pomocą interaktywnych grafik, przewidywanie usług ekosystemowych w kontekście różnych strategii zarządzania i porównywanie wskaźników gleby z innymi regionami europejskimi. Ponadto SOILGUARD wniósł wkład w dyskusję na temat unijnej dyrektywy w sprawie monitorowania gleby i jej odporności oraz opracował zharmonizowane wskaźniki różnorodności biologicznej gleby(odnośnik otworzy się w nowym oknie) dla systemów monitorowania na poziomie UE. Zespół zidentyfikował cztery wskaźniki – obfitość grzybów, bogactwo prokariotyczne, obfitość roztoczy i biomasa magazynowa drobnoustrojów – które wychwytują około 70% zmienności różnorodności biologicznej gleby i mogą być stosowane w różnych europejskich regionach rolniczych.
