Wyjaśnienie wizerunku Japonii w wyobrażeniach skrajnej prawicy
W jaki sposób przedstawienia Japonii stały się nierozerwalnym elementem ideologii skrajnie prawicowych? Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu YTOPIA(odnośnik otworzy się w nowym oknie) postawił sobie za cel zmierzenie się z tym zagadnieniem poprzez analizę sposobu, w jaki Japonia była przedstawiana w nazistowskich Niemczech i faszystowskich Włoszech w pierwszej połowie XX wieku. Zespół zgłębiał w szczególności utopijny wymiar pewnych przedstawień Japonii, które stanowiły projekcję wartości i aspiracji politycznych skrajnej prawicy w Europie.
Problemy związane z identyfikacjami zbiorowymi
Zespół projektu YTOPIA, którego badania zostały sfinansowane ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie), wzięli udział Toshio Miyake z Uniwersytetu Weneckiego(odnośnik otworzy się w nowym oknie) we Włoszech oraz Nicola Bassoni, stypendysta działania „Maria Skłodowska-Curie”. „Jestem specjalistą w dziedzinach orientalizmu i okcydentalizmu, mówiąc dokładniej w zakresie reprezentacji tak zwanego Zachodu w Azji i reprezentacji tak zwanego Wschodu w Europie, a zwłaszcza we Włoszech”, wyjaśnia Miyake. „Interesują mnie przede wszystkim zagadnienia związane z identyfikacją zbiorową”. W 2011 roku Miyake otrzymał stypendium działania „Maria Skłodowska-Curie” na realizację projektu o nazwie BETWATE. W ramach tego konkretnego projektu badacz skupił się na wzajemnych dyskursach i praktykach dotyczących Japonii i Wschodu we Włoszech oraz Włoch i Zachodu w Japonii. W 2022 roku do Miyake zwrócił się Bassoni, historyk specjalizujący się w historii nazistowskich Niemiec i geopolityce pierwszej połowy XX wieku. „Nicola dostrzegł również powiązania między Włochami i Japonią, co sprawiło, że zapragnął zrozumieć tę fascynację”, mówi Miyake.
Ideologie skrajnie prawicowe i utopie
Projekt sprowadził Bassoniego do Wenecji, gdzie Miyake pracował nad tematem orientalizmu. W ramach projektu badacze połączyli różne perspektywy dotyczące historii, kultury i postkolonializmu. Bassoni był zainteresowany w szczególności nierozerwalną sprzecznością w skrajnie prawicowych ideologiach idealizujących utopie. Choć idee te stawiają na pierwszym miejscu nacjonalizm i poczucie własnej tożsamości, zwracają się również ku innym miejscom, które mogą stanowić swoistą inspirację i źródło rozwiązań postrzeganych problemów ich własnych cywilizacji. Japonię często idealizowano jako kraj autentyczny, tradycyjny i jednorodny kulturowo. Dzięki projektowi Bassoni otrzymał możliwość studiowania na Uniwersytecie w Konstancji w Niemczech, a także na Uniwersytecie Kyoto Sangyo w Japonii. Dzięki temu mógł nauczyć się języka, uzyskać dostęp do kluczowych źródeł i współpracować z lokalnymi badaczami. Bassoni badał rozwój niemieckich i włoskich wyobrażeń o Japonii w okresie międzywojennym, porównując i zestawiając ze sobą kulturowe, społeczne i polityczne opisy Japonii.
Wyzwania i sprzeczności współczesności
Główną korzyścią płynącą z projektu realizowanego w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie” było to, że Bassoni mógł zbudować międzynarodową sieć naukowców i badaczy. Dzięki projektowi udało się połączyć ludzi, którzy wcześniej nie mieli okazji utrzymywać między sobą kontaktów. Projekt ma również istotne znaczenie z współczesnej perspektywy. „Teraźniejszość nie jest tym samym, co przeszłość”, zauważa Miyake. „Widzimy jednak, że wiele rzeczy, które miały miejsce dawniej, może się powtórzyć”. Miyake uważa, że powracanie do utopii w różnych formach postfaszyzmu może mówić nam o wyzwaniach i sprzecznościach, przed którymi stają społeczeństwa przystosowujące się do wyzwań nowoczesności. Badacz zwraca uwagę na tarcia między umiędzynarodowieniem współczesnego świata, a potrzebą istnienia tożsamości narodowych oraz mitów. „Być może potrzebujemy szerszej refleksji na temat tego, w jaki sposób budujemy tożsamość”.
