Czy zombie zamieniają chorobę wątroby w raka wątroby?
Otyłość staje się coraz powszechniejszą chorobą, a wraz z nią rośnie liczba pacjentów, u których rozwija się zespół metaboliczny(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Chociaż powikłania takie jak choroby serca, nadciśnienie tętnicze i cukrzyca zostały szczegółowo zbadane i często można je leczyć farmakologicznie, stłuszczenie wątroby i jego możliwe konsekwencje są mniej znane, a przez to trudniejsze do leczenia”, wyjaśnia Tom Luedde, profesor i kierownik Katedry Gastroenterologii, Hepatologii i Chorób Zakaźnych, Szpitala Uniwersyteckiego w Düsseldorfie(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Jednym z możliwych następstw jest rak wątroby. „Choć wiele osób cierpiących na stłuszczenie wątroby nigdy nie doświadczy poważniejszych problemów, u niektórych rozwinie się rak wątroby – choroba zagrażająca życiu i jedna z głównych przyczyn zgonów z powodu raka na świecie”, mówi badacz. Dzięki wsparciu projektu PhaseControl(odnośnik otworzy się w nowym oknie), finansowanego ze środków UE, Luedde przystąpił do badań, które pozwolą lepiej zrozumieć mechanizmy molekularne powodujące rozwój raka wątroby ze stłuszczeniowej choroby wątroby.
Programowana śmierć komórki
Według Lueddego organizm ludzki wykształcił różne programy, które pozwalają komórkom obumierać w kontrolowany sposób. Proces ten, często nazywany „programowaną śmiercią komórki”, może chronić nas na przykład poprzez zabijanie komórek zainfekowanych wirusami. „Naszym założeniem było to, że te programy śmierci komórek mogą być aktywowane w przypadku stłuszczenia wątroby, przez co zwiększa się stan zapalny w wątrobie, a wraz z nim rośnie prawdopodobieństwo rozwoju raka”, mówi badacz. Aby zbadać, w jaki sposób zaprogramowana śmierć komórek przyczynia się do stanu zapalnego wątroby i raka, w projekcie wspieranym przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wykorzystano modele myszy i systemy hodowli komórkowych, a także pierwotne komórki wątroby pobrane podczas procedur przeszczepu wątroby. Badacze przeanalizowali również zanonimizowane dane pacjentów, aby sprawdzić, czy zmierzenie aktywacji programów śmierci komórek może pomóc w przewidywaniu grup pacjentów bardziej narażonych na rozwój raka wątroby.
Apokalipsa komórek zombie
Na podstawie tych prac badacze umożliwili odkrycie subletalnej formy programowanej martwicy, znanej jako nekroptoza. Podczas tego procesu aktywowany jest szlak obumierania komórek nekroptozy, co powoduje otwarcie porów w błonie komórkowej. Mimo że przez pory uwalnia się wiele substancji, które wywołują stan zapalny wątroby i sprzyjają rozwojowi raka, komórki te zamiast obumrzeć, pozostają uwięzione w stanie subletalnym. Innymi słowy, stają się „komórkami zombie”. Dzięki zastosowaniu zaawansowanej metody zwanej mikroskopią dwufotonową badaczom udało się po raz pierwszy uwidocznić te komórki zombie. „Uważamy, że proces ten odgrywa kluczową rolę w rozwoju raka wątroby w przypadku chorób metabolicznych tego narządu”, zauważa Luedde. Badacze wykazali również, że aktywując zaprogramowaną śmierć komórek, można zahamować rozwój bardzo wczesnych postaci raka trzustki. „To odkrycie może otworzyć drzwi do zupełnie nowej metody leczenia wczesnego stadium raka trzustki”, dodaje Luedde.
Nowe podejścia do leczenia raka wątroby
Dane i pomysły zebrane w ramach projektu PhaseControl stanowią podstawę przyszłych badań naukowych, które mogą ostatecznie doprowadzić do opracowania nowych metod leczenia, a nawet zapobiegania rakowi wątroby. „Chcemy odwdzięczyć się obywatelom UE, którzy ostatecznie sfinansowali nasze badania, poprzez przyczynienie się do rozwoju nowych metod leczenia bardzo powszechnej choroby”, podsumowuje Luedde.
