Narzędzia cyfrowe do weryfikacji zaufania do etykietowania żywności z oznaczeniem geograficznym i ekologicznej
„Etykiety ekologiczne i GI opierają się na zaufaniu konsumentów” — mówi Angelos Amditis, dyrektor ds. badań i rozwoju w Instytucie Komunikacji i Systemów Komputerowych na Narodowym Uniwersytecie Technicznym w Atenach oraz koordynator projektu THEROS(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Każdy przypadek fałszerstwa, taki jak niewłaściwe oznakowanie lub niezgodność ze standardami ekologicznymi, podważa to zaufanie. Chcieliśmy, aby zaufanie było weryfikowalne w sposób przystępny cenowo i oparty na danych dla całego łańcucha wartości”.
Cyfrowe narzędzia do weryfikacji w czasie rzeczywistym
Zespół projekt THEROS opracował system działań do monitorowania, weryfikacji, identyfikowalności i wykrywania zafałszowań, łącząc wszystkie komponenty w platformie do harmonizacji i weryfikacji. Jedną z kluczowych innowacji jest przenośny spektrometr bliskiej podczerwieni (NIR), który wykorzystuje światło do analizy chemicznego „odcisku palca” produktu. W połączeniu z modelami uczenia maszynowego umożliwia to szybkie i nieniszczące sprawdzanie jakości i autentyczności. Jak mówi Amditis: „Może wykrywać zafałszowania lub odchylenia jakościowe w ciągu kilku sekund, bezpośrednio w terenie”. Zestaw narzędzi do weryfikacji autentyczności oparty na DNA wykorzystuje przenośny test łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR) i analizę topienia o wysokiej rozdzielczości (HRM) z modelami sztucznej inteligencji (AI) do weryfikacji gatunku lub pochodzenia produktu na miejscu. W Hiszpanii system osiągnął ponad 95-proc. dokładność w identyfikacji gatunków małży w ramach galicyjskiego łańcucha chronionych nazw pochodzenia (PDO). W ramach projektu THEROS zintegrowano również modele obserwacji Ziemi oparte na zdjęciach Copernicus Sentinel-2(odnośnik otworzy się w nowym oknie), wykorzystując uczenie maszynowe do wykrywania typów upraw i wskaźników zarządzania ekologicznego nawet na małych działkach. W połączeniu z siecią monitorującą Internet rzeczy (IoT) system automatycznie rejestruje dane dotyczące środowiska i transportu, które następnie trafiają do cyfrowego paszportu produktu i warstwy blockchain, gdzie bezpiecznie przechowywane są zweryfikowane zapisy.
Testowanie zestawu narzędzi w całej Europie
W ramach projektu przeprowadzono cztery programy pilotażowe w Czechach, Grecji, Hiszpanii i Serbii, z których każdy reprezentował inną część łańcucha żywności ekologicznej i oznakowanej znakiem geograficznym. W Serbii połączenie danych satelitarnych i detekcji NIR ujawniło niespójności między deklarowanymi praktykami ekologicznymi a rzeczywistymi warunkami w terenie. W Hiszpanii zestaw narzędzi DNA służył do potwierdzania autentyczności gatunków małży, natomiast w Czechach urządzenia IoT i technologia blockchain umożliwiły automatyczne wydawanie cyfrowych certyfikatów transportowych. Działania pilotażowe pozwoli również sprawdzić działanie każdego narzędzia w rzeczywistych warunkach pracy, potwierdzając, że zintegrowany system jest w stanie wykryć nieprawidłowości i przyspieszyć podejmowanie decyzji weryfikacyjnych. Certyfikatorzy i rolnicy zgłaszali mniejszą liczbę formalności i łatwiejszy dostęp do danych dotyczących zgodności, a interoperacyjność platformy zapewniła płynną wymianę danych między wszystkimi podmiotami w łańcuchu wartości. Projekt THEROS przeszedł również z weryfikacji pojedynczych inspekcji na ciągły proces cyfrowy. Obserwacja Ziemi dostarcza regularnych aktualizacji, czujniki i technika blockchain gwarantują ochronę danych przed manipulacją, a narzędzia DNA lub NIR umożliwiają natychmiastowe kontrole na poziomie laboratoryjnym w terenie. Rezultatem jest szybsze wykrywanie, mniejsza liczba powtarzalnych audytów i mocniejsze dowody w całym łańcuchu wartości.
Budowanie trwałego zaufania
Oprócz technologii projekt THEROS zmienia sposób działania systemów weryfikacji zarówno dla rolników, jak i inspektorów. Producenci mogą przesyłać zweryfikowane dane bezpośrednio na tę samą platformę, z której korzystają certyfikatorzy, dzięki czemu zgodność staje się współpracą. W ramach projektu opracowano również narzędzie Green Accountability Tool(odnośnik otworzy się w nowym oknie) służące do oceny wpływu gospodarstw rolnych i produktów na środowisko na przestrzeni czasu. Agreguje ono wskaźniki, takie jak ślad węglowy i stan gleby, na wizualnym pulpicie nawigacyjnym, aby pomóc producentom w doskonaleniu ich praktyk i dostarczając władzom przejrzystych danych dotyczących zrównoważonego rozwoju. W dłuższej perspektywie projekt ma sprawić, że zaufanie cyfrowe stanie się wspólną wartością w całym systemie żywnościowym. Projekt THEROS pozwala obniżyć koszty kontroli nawet o 30% i przyspieszyć weryfikację o 40%, jednocześnie redukując fałszerstwa w całym łańcuchu wartości. Zespół planuje zapewnić, że system będzie funkcjonował także po zakończeniu projektu, przekształcając się w cyfrową infrastrukturę wspierającą autentyczną, zrównoważoną produkcję żywności w Europie. „Naszą wizją jest, aby THEROS stał się długoterminowym punktem odniesienia dla przejrzystości i zaufania w zrównoważonych systemach żywnościowych” — podsumowuje Amditis.
