Molekularny aktywator starzenia się komórek
Starzenie się komórek stanowi ważny mechanizm zapobiegający powstawaniu nowotworów u ssaków, polegający na tym, że komórka traci zdolność do dzielenia się, a jednocześnie przechodzi szereg zmian metabolicznych i morfologicznych. Proces ten jest aktywowany przez komórki w odpowiedzi na stres fizjologiczny, na przykład uszkodzenie DNA, które może prowadzić do powstania guzów nowotworowych. Uważa się również, że starzenie się komórek przyczynia się do starzenia całego organizmu i ogranicza odnawianie się prawidłowych komórek macierzystych. Poprzez analizę hodowanych komórek ustalane są różne fizjologiczne wyzwalacze starzenia się komórek, w tym aktywujące ten proces geny. Ostatnio prowadzone badania pokazały, że starzejące się komórki można znaleźć w łagodnych guzach i mogą one zapobiegać ich zezłośliwieniu. Istnieją również dowody, że komórki macierzyste – nadrzędne komórki organizmu – starzeją się wraz z organizmem. Niemniej jednak działanie starzejących się komórek wewnątrz rzeczywistego organizmu oraz ich dalszy los nie są jeszcze dobrze poznane. W ramach finansowanego przez UE projektu "Modelowanie starzenia się" prowadzone są badania nad starzeniem się komórek wewnątrz organizmu zamiast na komórkach hodowanych. Badacze wypracowali technikę, dzięki której proces starzenia się można włączać na żądanie. Umożliwia ona naukowcom ustalanie skutków procesu zarówno na tkankach prawidłowych, jak i nowotworowych. Uczestnicy projektu stworzyli mysz, u której ekspresja dwóch głównych molekularnych aktywatorów procesu, tj. genów p16INK4a i p19ARF, może zostać wywołana w wielu tkankach przez podanie tetracykliny. Dzięki temu naukowcy mogą eksperymentalnie wytwarzać starzejące się komórki oraz ustalać ich cechy molekularne i funkcjonalne. W ramach projektu konsorcjum wypracowało pierwsze genetyczne podejście na potrzeby badania tego kluczowego procesu biologicznego w tkankach i organizmach zamiast na komórkach hodowanych. Przyczyni się to do coraz lepszego poznania procesu starzenia się organizmu oraz mechanizmów zapobiegania nowotworom, a także do rozwoju europejskiej gospodarki opartej na wiedzy.
