Ponowny przegląd zjawiska metastazy Zachorowalność na raka związana jest w dużej mierze z przerzutami (metastazą). Zrozumienie mechanizmu odpowiadającego za rozprzestrzenianie się raka jest kluczowe dla terapii. Badania podstawowe Zdrowie © Eraxion, Thinkstock Przerzuty – jedna z cech charakterystycznych raka – to bardzo złożona sekwencja zdarzeń, która rozpoczyna się wraz z przekształceniem komórek rakowych w komórki migrujące. Komórki atakują otaczającą tkankę, naczynia krwionośne lub limfatyczne i podróżują do oddalonych miejsc, w których tworzą nowe ogniska raka. Przerzuty nowotworowe są niewątpliwie kluczowym aspektem w leczeniu klinicznym pacjenta. Terapie skierowane przeciwko komórkom przerzutowym są bardzo obiecujące. Zrozumienie komórkowych i molekularnych procesów biologicznych zachodzących podczas inwazji nowotworu i metastazy jest wielkim wyzwaniem. Ostatnie dowody wskazujące na istnienie rakowych komórek macierzystych (CSC) i mikrośrodowiska sprzyjającego tworzeniu się przerzutów może radykalnie zmienić nasze dotychczasowe poglądy dotyczące procesu metastazy. W ramach finansowanego przez UE projektu TUMIC (An integrated concept of tumour metastasis: implications for therapy) badano wpływ komórek CSC na metastazę i tworzenie się nisz metastatycznych w różnych narządach. Naukowcy badali raka kolczystokomórkowego skóry w celu wykrycia markera komórek macierzystych wymaganego do powstania przerzutów. Sygnatura ekspresji genu specyficzna dla komórek CSC raka piersi okazała się słabym wskaźnikiem prognostycznym. Kilka linii dowodowych wykazało zależność między procesem transformacji nabłonkowo-mezenchymalnej (EMT) z właściwościami CSC a procesem metastazy oraz angiogenezy. Badanie nisz metastatycznych ujawniło rolę białka S100A4 z rodziny S100 jako głównego regulatora procesu. Ta cząsteczka posłużyła do utworzenia stanu zapalnego sprzyjającego metastazie i do zahamowania działania czynników przeciwko przerzutom. Pojawiły się również różne inne czynniki (VEGF-C, CCL2, c-Kit/KitL) oraz komórki, które sprzyjały tworzeniu nisz, co wskazuje na to, że nisza metastatyczna może być leczona za pomocą leków. Na podstawie tych ustaleń konsorcjum TUMIC stworzyło przeciwciała hamujące oraz nowe związki o potencjalnej wartości terapeutycznej. Odkryto również nowe inhibitory EMT, jak również nowe metody ograniczenia powstawania nisz metastatycznych. Te nowe odkrycia w dziedzinie leków oraz podstawowa wiedza na temat metastazy przyczynią się do udoskonalenia procesu prognozowania i leczenia choroby nowotworowej. Słowa kluczowe Guz, metastaza, rakowe komórki macierzyste, TUMIC, transformacja nabłonkowo-mezenchymalna, S100A4
