Tkanki archiwalne w badaniach klinicznych
Diagnoza histopatologiczna tkanki pochodzącej z biopsji lub interwencji chirurgicznej jest zazwyczaj przeprowadzana w oparciu o tkanki utrwalone, zatopione w parafinie, które są potem przechowywane w szpitalu jako materiał archiwalny. Dostęp do zbiorów tkanek archiwalnych w praktyce klinicznej jest czasami kwestią kluczową, ponieważ utrwalona tkanka jest jedynym dostępnym materiałem pochodzącym od pacjenta, który można poddać analizie molekularnej. Oprócz tego tkanki archiwalne mogą być przydatne do badań klinicznych i translacyjnych. Jednak jeśli chodzi o korzystanie z ludzkich tkanek, należy pamiętać o określonych etycznych zasadach, jak również o opracowaniu odpowiednich technik zabezpieczania makrocząsteczek do późniejszych badań, co obejmuje DNA, RNA i białka. Aby sprostać tym wyzwaniom, powstał finansowany ze środków unijnych projekt "Tkanki archiwalne: udoskonalenie badań medycyny molekularnej i praktyki klinicznej" (Impacts), w ramach którego skoordynowane działania prowadziło 20 uczestników w 11 krajach. Głównym celem było zatwierdzenie i znormalizowanie molekularnych metod analizy białek, DNA i RNA w odniesieniu do tkanek zatopionych w parafinie. Partnerzy projektu opracowali nowe metody pozwalające na analizę białek w tkankach utrwalonych w formalinie, co jest standardową metodą utrwalania. Co więcej, przetestowano nowe utrwalacze, które umożliwiły zabezpieczenie makrocząsteczek w ten sam sposób jak w przypadku zamrożonych tkanek. Te metody umożliwiły przeprowadzenie analizy molekularnej na poziomach białkowym, DNA i RNA bezpośrednio na tkankach użytych w procesie diagnozy klinicznej. Oprócz tego konsorcjum sformułowało wytyczne dla przechowywania archiwalnych materiałów biologicznych. Uczestnicy zdefiniowali sieć wirtualnego przechowywania tkanek archiwalnych, objętą Europejską Infrastrukturą Banków Biologicznych (BBMRI). Omówiono również kwestie bioetyczne dotyczące wykorzystania archiwalnych tkanek ludzkich w badaniach klinicznych. Założenia projektu były dalej rozwijane w formie paneuropejskiej współpracy z European Society of Pathology i BBMRI. Podsumowując, projekt Impacts pozwolił na udoskonalenie obecnych metod utrwalania tkanek tak, aby można było jak najlepiej zabezpieczać istotne makrocząsteczki, umożliwił również sformułowanie podstawowych zasad wykorzystania archiwalnych tkanek pacjenta w badaniach klinicznych. Wykorzystanie materiałów archiwalnych przyniesie ogromne korzyści badaniom klinicznym i wzbogaci naszą wiedzę na temat wielu rzadkich chorób wymagających długotrwałej obserwacji.