Najważniejsze wiadomości - Szwedzie zamiłowanie do technologii Co mają ze sobą wspólnego nazwiska Celsjusz, Linnaeus, Pasche, Nobel, Ericsson, Zennström oraz Ek? Wszyscy Ci sławni wynalazcy pochodzą ze Szwecji, kraju o populacji wynoszącej zaledwie 9 milionów obywateli, posiadającego długą historię badawczą oraz potwierdzone faktami zdolności do dokonywania przełomowych odkryć naukowych i technologicznych. Bycie siedzibą nagrody Nobla nie jest jedynie symbolem wielkich osiągnięć w naukach ścisłych i humanistycznych; Szwedzka wynalazczość nadal stanowi siłę napędową wielu dziedzin, zwłaszcza technik informacyjno-komunikacyjnych (TIK). Gwałtowny rozwój serwisu strumieniowania muzyki o nazwie Spotify stanowi ważną wiadomość w wielu krajach, w których ta szwedzka firma pojawiła się od czasów swego powstania w 2008 roku. Założyciele Spotify, Daniel Ek oraz Martin Lorentzon, dołączyli do panteonu europejskich przedsiębiorców ery Internetu. Do tych dwóch wynalazców dołączył kolejny Szwed, który nie tylko zmienia narzędzia, za pośrednictwem których się komunikujemy, ale także języki, w których mówimy korzystając z tych narzędzi. Pamiętajcie o tym następnym razem, gdy ktoś powie "Skype me!". Dla 10 osób, które o tym nie wiedzą: Skype to system bazujący na protokole głos-przez-ip ('voice-over-Internet protocol' - VoIP), pozwalający ludziom wykonywać tanie połączenia telefoniczne za pośrednictwem sieci Internet. Firmę Skype założył urodzony w Szwecji Niklas Zennström, a następnie, w 2011 roku, sprzedano ją firmie Microsoft. W chwili sprzedaży z komunikatora Skype korzystało około 700 milionów użytkowników. Spoglądając dalej w przeszłość można dojść do wniosku, że technologie komunikacyjne stanowią część szwedzkich genów. Lars Magnus Ericsson (1846-1926) około 100 lat temu stworzył przedsiębiorstwo noszące jego nazwisko. Obecnie jest to jedna z największych firm telekomunikacyjnych świata. Tymczasem wcześniej, w 19-tym wieku, Alfred Nobel przeznaczył swój majątek na stworzenie Nagrody Nobla, w celu, jak się powszechnie uważa, złagodzenia negatywnych skutków, jakie spowodował jego najbardziej znany wynalazek - dynamit. Obecnie wielcy naukowcy i myśliciele doceniani są podczas wspaniałej ceremonii, organizowanej w Szwecji podczas corocznego przyznania Nagród Nobla. Sięgający jeszcze dalej w przeszłość wkład Carla Linnaeusa na rzecz botaniki, zoologi a nawet współczesnej taksonomii jest odczuwalny po dziś dzień. Opracowane przez niego dwuczłonowe nazewnictwo gatunków zwierząt i roślin pomogło wnieść ład w opis świata naturalnego. Wielu uznaje go też za ojca ekologii. Anders Celsius był z kolei astronomem, który we wczesnych latach osiemnastego wieku opracował stustopniową skalę termometryczną - system powszechnie stosowany do dziś w wielu miejscach świata. Ta krótka historia znanych skandynawskich naukowców stanowi jedynie wstęp do opisu współczesnych, szwedzkich pionierów. W środowisku akademickim, laboratoriach badawczych oraz w przemyśle szwedzcy naukowcy przodują w dziedzinach obejmujących zarówno nauki o ochronie środowiska, jak i cyto-genetykę, produkcję oprogramowania i bezpieczeństwo Internetu. Jak dotychczas Szwecję charakteryzuje jeden z najwyższych poziomów publicznego wkładu finansowego w badania naukowe, w odniesieniu do wielkości populacji. Według ERAWatch, szwedzki rząd planuje utrzymać publiczne inwestycje w badania naukowe na poziomie 1% PKB. W zakresie inwestycji prywatnych Szwecja jest jednym z dwóch krajów UE, którym udało się przekroczyć cel, jakim było coroczne inwestowanie 3% PKB w badania i rozwój. Pokażcie mi IT! Szwedzki pragmatyzm i zdolności przywódcze doskonale ilustruje finansowane przez UE badanie pilotażowe SHOWE-IT (1), którego celem jest obniżenie zużycia energii i wody w mieszkaniach komunalnych w trzech lokalizacjach: Rochdale (UK), St Etienne (FR) oraz Botkyrka (SE). Każde z 211 mieszkań wybranych do przeprowadzenia testów zostało wyposażone w łatwe w użyciu, "inteligentne" liczniki oraz inne narzędzia bazujące na technologii TIK, które pomogą osiągnąć cel, jakim jest 20% procentowe ograniczenie zużycia energii i wody - jest to próg uznawany przez uczestników projektu SHOWE-IT za wartość graniczną opłacalności komercyjnej. Jednocześnie uczestnicy projektu BECA (2), w którym uczestniczy szwedzka firma specjalizująca się w budownictwie mieszkaniowym, ÖrebroBostäder AB, stosują oparte na "pełnym obrazie" sytuacji podejście do oszczędzania energii i wody w domach całej Europy. Organizacje odpowiedzialne za mieszkania komunalne w siedmiu krajach Europy (Bułgarii, Czechach, Niemczech, Włoszech, Serbii, Hiszpanii i Szwecji) oraz ich partnerzy (firmy prywatne) współpracują w ramach projektu, którego celem jest dostarczanie usług z zakresu zarządzania energią oraz usług z zakresu świadomości energetycznej, bazujących na technologiach TIK, do około 5 000 lokatorów mieszkań komunalnych oraz operatorów usług. Po trwających rok badaniach oraz tworzeniu prototypów, ten trzyletni projekt wkracza obecnie w ważny etap operacyjny, a jego zakończenie będzie mieć miejsce w 2013 roku. Szwecja podjęła także rolę przywódcy w globalnych wysiłkach, których celem jest sprawienie, by internet stał się bardziej bezpiecznym miejscem dla młodych ludzi. Przykładowo, projekt "'Safer Internet' SE AC-HP na stronie Europa" , powiązany z nim projekt "Węzeł świadomości" - 'Awareness Node' oraz linia pomocy ds. bezpieczeństwa Internetu ('Internet Safety Helpline') pomagają informować grupy rodziców i studentów, rządy, przedstawicieli przemysłu, stowarzyszenia oraz pedagogów na temat najnowszych trendów i zagrożeń dotyczących młodych ludzi, którzy korzystają z technologii internetowych. Tymczasem uczestnicy projektu Robert (3) badają taktyki, którymi posługują się internetowi napastnicy, w celu podporządkowania sobie młodych ludzi. Informacje te pomagają następnie uświadamiać dzieci, zwłaszcza te bardziej wrażliwe, na temat zagrożeń czyhających w Internecie. W ramach projektu FIVES (4) opracowywane są natomiast nowatorskie techniki i narzędzia prawnicze, które mają pomóc policji w badaniu dużych ilości dowodów (filmów i obrazów), gromadzonych w przypadkach seksualnego wykorzystywania dzieci. "(Chodzi o) wyszukiwanie nielegalnych obrazów i filmów oraz pozostałych dowodów pośród ogromnych ilości danych odnajdywanych na skonfiskowanych pamięciach masowych", tłumaczy zespół projektowy. "Pojedyncze śledztwo może obejmować kilka terabajtów danych, przechowywanych na różnych nośnikach i w różnych formatach". Uczestnicy projektu FIVES, któremu przewodzi Uniwersytet Karlstad przy wsparciu firmy NetClean Technologies Sweden AB, wykorzystują między innymi techniki optymalizacji percepcyjnej, dopasowywania obiektów oraz podobieństwa obrazów, w celu wyszukiwania powiązań pomiędzy miejscami dokonania przestępstwa, na podstawie różnorakich zdjęć i filmów, co pozwoli odciążyć śledczych. Zdrowy szacunek dla technologii Szwedzcy partnerzy są także aktywny w dziedzinie e-zdrowia, stanowiącej część zakrojonych na szerszą skalę inicjatyw z zakresu e-administracji. Przykładem może być finansowany przez UE projekt Sustains (5), którego uczestnicy dokonują 11 pilotażowych wdrożeń technologii "Elektronicznych kart pacjentów" ('Electronic health record' - EHR) w siedmiu krajach Europy. Celem projektu jest przekazanie decyzyjności w ręce pacjentów oraz zwiększenie jakości opieki, z której korzystają Europejczycy, przy jednoczesnym zwiększeniu wydajności i obniżeniu kosztów opieki medycznej. Tymczasem celem finansowanego przez UE projektu pilotażowego epSOS (6) jest usprawnienie świadczenia pomocy medycznej obywatelom przebywającym w dowolnej części UE poprzez zniesienie barier językowych, administracyjnych oraz technicznych. Koordynator projektu, Fredrik Linden, przedstawiciel Związku Miast i Regionów Szwecji ('Swedish Association of Local Authorities and Regions' - SALAR) twierdzi, że z nowych usług opracowanych w ramach projektu (e-recepty oraz sumaryczne dane na temat pacjentów) korzystać będzie około 30 000 specjalistów z dziedziny opieki zdrowotnej. Stawiając czoła wyzwaniom związanym ze starzeniem się europejskiego społeczeństwa, szwedzcy naukowcy są także aktywni w dziedzinie opieki paliatywnej, poszukując odpowiedzi na następujące pytanie: Co mogą zrobić opiekunowie podczas ostatnich dni życia pacjentów, poza podawaniem leków? Według dr Olava Lindqvista, pracownika szwedzkiego Karolinska Institutet, "opieka paliatywna polega na zaspokajaniu podstawowych ludzkich potrzeb, jednak... obejmuje ona znacznie więcej, niż może się pozornie wydawać. Jeżeli pragniemy rozwijać opiekę paliatywną, to musimy się więcej nauczyć na temat codziennej pracy tego typu oraz jej niuansów". Zespół badawczy, który uzyskał wsparcie finansowe ze strony UE w ramach projektu OPCARE9 (7), przeanalizował 16 paliatywnych klinik szpitalnych i ambulatoryjnych w dziewięciu krajach. Personel pielęgniarski, lekarzy oraz wolontariuszy z każdej z klinik poproszono o zapisywanie wszelkich działań nie farmakologicznych, które podejmowali w ostatnich dniach życia pacjentów, w ciągu od trzech do czterech tygodni. Uzyskane w ten sposób wyniki ogłoszono niedawno na łamach czasopisma "PloS Medicine" oraz za pośrednictwem Wiadomości CORDIS. Inteligentny błąd Ostatnim przykładem szwedzkiego talentu w dziedzinie TIK, jeśli niezbędne są dalsze dowody, jest niedawno zakończony projekt finansowany ze środków unijnych o nazwie "Testowanie w oparciu o właściwości" ('Property-based testing' - Protest), w ramach którego opracowano najnowocześniejsze metody z dziedziny inżynierii oprogramowania, w celu zwiększenia niezawodności systemów informatycznych. Według raportów, uczestnicy projektu Protest, wśród których byli szwedzcy partnerzy (Ericsson, Quviq AB oraz Uniwersytet Technologiczny Chalmers) odnaleźli błędy w systemach stosowanych od wielu lat. Chociaż systemy te w niektórych przypadkach działały w nieprzewidywalny sposób, wcześniejsze testy nie ujawniły przyczyn tych anomalii. Według urzędnika Komisji Europejskiej, odpowiedzialnego za projekt Protest, jego uczestnikom udało się uzyskać szereg bardzo cennych wyników: "Był to jeden z najlepszych projektów, z jakimi kiedykolwiek miałem do czynienia". W prawdziwie szwedzkim duchu powyższe badania naukowe znajdą zastosowanie w innowacjach technologicznych, które z pewnością pozwolą ulepszyć europejski przemysł. "Narzędzia opracowane przez uczestników projektu będą stosowane w przemyśle telekomunikacyjnym (Ericsson) oraz motoryzacyjnym (Volvo), w którym pozwolą weryfikować, czy systemy informatyczne pracują zgodnie z normą Autosar", twierdzi Komisja. Dalsze inwestycje w umiejętności oraz zdolności badawcze powinny pomóc wspierać kluczowy wkład wnoszony przez Szwecję na rzecz europejskiego obszaru badawczego, dzięki czemu kolejne nazwiska dołączą do listy wybitnych szwedzkich naukowców. Być może już niedługo laureat Nagrody Nobla nie będzie musiał podróżować zbyt daleko, by dotrzeć na ceremonię w Sztokholmie! --- Projekty opisane w niniejszym artykule uzyskały wsparcie w ramach działania na rzecz wspierania technologii TIK, będącego częścią Programu na rzecz Konkurencyjności i Innowacji ('Competitive and Innovation Programme') lub w ramach Siódmego Programu Ramowego (7PR). (1) "Testy terenowe usług z dziedziny TIK, pozwalających oszczędzać wodę i energię, w warunkach mieszkalnictwa komunalnego" ('Real-life trial in social housing, of water and energy efficiency ICT services') (2) "Zrównoważone podejście do ochrony europejskich zasobów" ('Balanced European conservation approach') (3) "Ryzykowne zachowania w Internecie - uświadamianie poprzez badania naukowe i szkolenia" ('Risktaking online behaviour - Empowerment through research and training') (4) "Wspieranie analizy sądowych materiałów zdjęciowych i filmowych" ('Forensic image and video examination support') (5) "Wspieranie użytkowników w zakresie dostępu do informacji i usług" ('Support users to access information and services') (6) "Inteligentne, otwarte usługi - otwarta inicjatywa z zakresu e-zdrowia, wspierająca wielkoskalowe, pilotażowe wdrożenie rozwiązań z zakresu elektronicznych kart pacjentów oraz elektronicznych recept" ('Smart open services - Open eHealth initiative for a European Large Scale Pilot of patient summary and electronic prescription') (7) "Europejska współpraca na rzecz optymalizacji badań dotyczących opieki nad pacjentami w ostatnich dniach ich życia" ('A European collaboration to optimise research for the care of cancer patients in the last days of life') Użyteczne odnośniki: - FP7 on CORDIS - CIP na stronie CORDIS - SHOWE-IT na stronie Europa - BECA na stronie Europa - Bardziej bezpieczny Internet ('Safer Internet' SE AC-HP na stronie Europa) - Bardziej bezpieczny Internet ('Safer Internet' SE AN-HELP na stronie Europa) - Robert na stronie Europa - FIVES na stronie Europa - Sustains na stronie Europa - epSOS na stronie Europa - OPCARE9 na stronie CORDIS - Protest na stronie CORDIS Odnośne publikacje: - "Finansowani przez UE naukowcy badają zawiłości opieki w ostatnich dniach życia" - 'EU-funded scientists investigate intricacies of end-of-life care' - "Od e-administracji po e-współwładzę" - 'Going from e to we-government' Słowa kluczowe Przegląd, Szwecja, innowacja, technologia, internet, spotify, ericsson, skype, nobel, pasche, linnaeus, Celsjusz, e-zdrowie, e-administracja, oprogramowanie, showe-it, beca, bezpieczniejszy internet, sustains
