Ulepszanie szczepionki przeciw gruźlicy
Stosowane obecnie praktyki szczepień prewencyjnych przeciw gruźlicy obejmują szczepionkę Bacillus Calmette-Guerin (BCG), która zawiera atenuowane prątki bydlęce, Mycobacterium bovis. Jednakże szczepionka oferuje ochronę przez zaledwie 15 lat, a jej skuteczność oceniana jest maksymalnie na 80%. Dzieje się tak, ponieważ szczepionka oprócz tego, że wywołuje nabycie odporności, ma działanie immunosupresyjne. Z badania wynika, że dwa mykobakteryjne glikolipidy – lipoarabinomannan (LAM) i glikolipid fenolowy (PGL) – odgrywają ważną rolę w tej immunosupresji, a zwłaszcza ich cap mannozy. Aby zająć się tą kwestią, finansowany przez UE projekt "Nowe podejście do opracowania mniej immunosupresyjnej szczepionki przeciw gruźlicy" (Immunovactb) skupił się na rozwoju szczepów BCG, którym brak tych powierzchniowych glikolipidów. Korzystając z szerokiego wachlarza procedur eksperymentalnych, partnerzy projektu mogli określić strukturę glikolipidów i odkryć dwa geny (capA i capB), które były zaangażowane w biosyntezę glikolipidową. Mutacje BCG, nie mające jednego lub obydwu tych genów, scharakteryzowano in vitro i in vivo, czego efektem było odkrycie, że cap mannozy nie dominuje w interakcji między prątkiem gruźlicy a komórkami dendrytycznymi żywiciela. Niemniej jednak, w porównaniu do dzikich szczepów BCG, mutacje cap wywołały większe uwolnienie cytokiny, wskazując na to, że obecność capu mannozy może mieć niewielką funkcję immunosupresyjną. Naukowcy biorący udział w projekcie Immunovactb zbadali kolejną strukturalnie powiązaną grupę glikolipidów mykobakteryjnych znanych jako mannozydy fosfatydyloinozytolu (PIM). Okazało się, że wchodzą one w interakcję ze specyficznym dla prątka receptorem na komórkach dendrytycznych (DC-SIGN), jednak, podobnie do tego, co zaobserwowano w przypadku genów cap, genetyczne usunięcie PIM nie zmodyfikowało interakcji bakteryjnych z komórkami układu odpornościowego żywiciela. Co więcej, odkryto trzecie ligandy DC-SIGN kapsularnego alfa glukanu o właściwościach immunomodulacyjnych. Projekt Immunovactb dostarczył bezcennych informacji na temat roli mykobakteryjnych glikolipidów w immunosupresji żywiciela. Oczekuje się, że manipulacje na ekspresji glikolipidu udoskonalą stosowaną obecnie szczepionkę M.bovis BCG i zwiększą jej działanie ochronne przeciw gruźlicy.
