Badania nad rozwojem trzustki
Rozwój narządów u zarodka zachodzi dzięki małej populacji komórek progenitorowych, a mechanizmy tego procesu są w dużej mierze nieznane. Identyfikacja cząsteczek determinujących przebieg tych procesów może być użyteczna dla medycyny regeneracyjnej, zajmującej się przywracaniem struktury i funkcji narządów. Trzustka jest niezwykle istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, co widać szczególnie wyraźnie u cukrzyków, u których niedobór insuliny powoduje zaburzenia metabolizmu węglowodanów i tłuszczy. Naukowcy z finansowanego przez UE projektu "Novel signals guiding endodermal progenitor cells toward a pancreatic fate" (ENDOPANC) postanowili zbadać mechanizmy specjalizacji komórek trzustki i rozwoju tego narządu. Długoterminowy plan zakładał wykorzystanie uzyskanych informacji w opracowywaniu nowych metod leczenia cukrzycy. Wcześniejsze prace naukowców z projektu ENDOPANC ujawniły, że czynnik transkrypcyjny Shirin warunkuje los komórek trzustki na wczesnych etapach rozwoju tego narządu u myszy i żaby. Transgeniczne myszy, pozbawione tej cząsteczki, wykazywały zaburzenia morfogenezy nabłonka, prowadzące do hipoplazji rozwijającej się trzustki. Badania fenotypu metabolicznego tych zwierząt wykazały ograniczone wytwarzanie insuliny i nietolerancję glukozy. W kolejnej części projektu ENDOPANC naukowcy pracowali na mysich embrionalnych komórkach macierzystych (ES) i indukowali ich różnicowanie do linii trzustkowej. Badania nad swoistym dla danej linii komórek programem rozwoju w obecności czynnika transkrypcyjnego Shirin pomogą wyjaśnić rolę tego czynnika. Model komórek ES in vitro będzie też użyteczny w przyszłych analizach biochemicznych, mających na celu wyjaśnienie mechanizmu działania tego nowo odkrytego czynnika. Podsumowując, prace zespołu ENDOPANC dostarczyły fundamentalnej wiedzy na temat rozwoju trzustki. Z punktu widzenia diabetologii te informacje będą mogły znaleźć zastosowanie w terapiach komórkowych, gdzie istotne jest pozyskanie komórek progenitorowych lub wytwarzających insulinę komórek beta trzustki.
Słowa kluczowe
Trzustka, czynnik transkrypcyjny, cukrzyca, Shirin, komórki ES
