Historie sukcesu RTD - Niech żyje europejska dynastia elektroniki organicznej!
Dzięki nieszablonowemu podejściu i nowatorskim badaniom prowadzonym w ramach Sieci Szkolenia Początkowego ('Initial Training Network') o nazwie Superior(1) naukowcy kładą podwaliny pod lekkie, niegrzejące się, "organiczne" rozwiązania, na których bazie powstaną niewielkie i wydajne układy elektroniczne, które pozwolą przesunąć granice Prawa Moore’a, określającego zależność pomiędzy rozmiarem a wydajnością układów scalonych. Jednak badanie złożonych zagadnień, takich jak elektronika organiczna, wymaga specjalistycznej wiedzy z dziedziny chemii, fizyki oraz inżynierii, której według prof. Paolo Samori, koordynatora projektu Superior, nie posiada żadne pojedyncze laboratorium. Sieć Superior pozwala łączyć wiedzę ekspertów ze wszystkich trzech powyższych dziedzin, dzięki współpracy, której korzenie sięgają czasów studiów doktoranckich kluczowych badaczy uczestniczących w tej inicjatywie. "To, że tworząc powyższe konsorcjum nie zaczynaliśmy od zera naprawdę wiele zmienia", twierdzi prof. Samori. Kluczowi badacze zaangażowani w projekt Superior współpracują ze sobą od prawie dwóch dekad, czyli od czasów realizowanego pod egidą Czwartego Programu Ramowego UE (4PR) projektu Sistomas. "Od kilku dziesięcioleci budujemy krytyczną masę wiedzy, doświadczenia i współpracy, obserwując jednocześnie i wpływając na ewolucją tej dziedziny w kierunku złożoności, podziału na moduły, samo-organizacji oraz wielofunkcyjnych materiałów i urządzeń". Obecnie 16 stypendystów programu Marie Curie z 12 krajów zdobywa bezcenne doświadczenie i rozwija umiejętności, które pomogą im w dalszej karierze. W sumie w ramach projektu Superior do października 2013 przeszkolonych zostanie 19 stypendystów (14 doktorantów oraz 5 absolwentów studiów doktoranckich). "Wspieramy nowe pokolenie liderów w podobny sposób, w jaki profesor Frans De Schryver wspierał, pod egidą projektu Sisitomas, obecnych liderów tej branży. Oczywiście mamy nadzieję, że nowe pokolenie poradzi sobie jeszcze lepiej, niż my!", mówi prof. Samori. Druża nano-naukowców Przykładem tych nowych odkrywców może być dr Emanuele Orgiu, który krótko po ukończeniu 24 miesięcznego stypendium został mianowany doktorem habilitowanym na Uniwersytecie w Strasbourgu. Dr Orgiu przyłączył się do projektu posiadając wiedzę z zakresu elektrotechniki, fizyki urządzeń oraz transportu nośników w półprzewodnikach organicznych, natomiast opuścił go wzbogacony o nowe umiejętności w dziedzinie chemii oraz o wizjonerskie spojrzenie na przyszłość multidyscyplinarnych badań naukowych. Dr Orgiu twierdzi, że elektronika organiczna to gra zespołowa: "Można być wielkim chemikiem i opracować fantastyczną cząsteczkę, jednak nie mieć pomysłu, jak ją zastosować w praktyce. Jednocześnie nawet najlepszy specjalista od urządzeń może mieć trudności próbując zrozumieć, dlaczego jedne cząsteczki sprawdzają się lepiej, niż inne". Projekt Superior dostarczył utalentowanym i zaangażowanym badaczom silne więzi naukowe oraz mentorów w dziedzinie elektroniki organicznej. Ta doskonała "sieć naukowa", twierdzi Orgiu, jest źródłem ekscytujących, nowych pomysłów i możliwości: "Zdałem sobie sprawę, że w nauce można albo podążać za kimś innym, albo być prawdziwym odkrywcą. Wiem, że ja jestem odkrywcą". Dynamiczna dynastia Według prof. De Schryvera, projekt Sisitomas był jednym z pierwszych, w których połączono chemię syntetyczną i fizyczną w kontekście badań nad-cząsteczkowych, często określanych jako nanotechnologia. W ramach projektu Sisitomas podjęto próbę połączenia materiałów w przewidywalną architekturę, umożliwiającą badanie właściwości fizycznych na poziomie cząsteczkowym. Od tamtych, pionierskich czasów powyższa dziedzina bardzo się rozwinęła i obecnie zamiast super-cząsteczek badane są super-funkcje, tłumaczy prof. Samori. "Następnym etapem będzie ewolucja od rozwiązań jedno- do wielofunkcyjnych, polegających na wbudowaniu wielu funkcji w pojedyncze urządzenie elektroniczne". Kto wie jakie korzyści przyniesie w przyszłości nauce ta multidyscyplinarna dziedzina wiedzy? Profesor Samori ma pewne przeczucia. "We współczesnej elektronice stosowane są przełączniki (tranzystory), które są włączane i wyłączane pod wpływem przepływającego prądu. My jednak pragniemy przełamać ten "jednofunkcyjny" paradygmat, w celu wbudowania większej ilości funkcji w urządzenia oraz umożliwienia włączania i wyłączania ich za pośrednictwem większej ilości bodźców". Prof. Samori twierdzi, że nie może ujawnić zbyt wielu detali przed oficjalną publikacją, która dołączy do 55 artykułów dotyczących projektu Superior, z których część trafiła do prestiżowych periodyków pokroju "Science" oraz "Chemical Society Review". Jednak prof. Samori podkreśla, że wyniki uzyskane w ramach projektu Superior stanowią duży krok na drodze do opracowania pierwszych, wielofunkcyjnych komputerów. Jego nanotechnologiczna "dynastia" dowiodła już, że jest zdolna do przemieniania pionierskich badań naukowych w produkty, które odnoszą sukces na rynku. Przykładowo, przedsiębiorstwa stworzone przez prof. Richarda Frienda z Uniwersytetu w Cambridge opracowały tak znane produkty, jak polimery organiczne firmy Cambridge Display Technology, czy też nowa generacja ekranów, stworzona przez firmę Plastic Logic. - Pełna nazwa projektu: Supra-molecular functional nanoscale architectures for organic electronics: a multi-site initial training action - Akronim projektu: Superior - strona internetowa projektu Superior - Numer referencyjny projektu: 238177 - Nazwa/kraj pochodzenia koordynatora projektu: Prof. Paolo Samori/Laboratorium nanotechnologii, Institut de Science et d'Ingénierie Supramoléculaires, Francja - Całkowity budżet projektu: 3,8 milionów euro - Wsparcie UE: 3,8 milionów euro - Data rozpoczęcia/zakończenia projektu: Od 1 października 2009 do 30 września 2013 - Pozostałe kraje partnerskie: Chiny, Niemcy, Indie, Iran, Włochy, Japonia, Kirgistan, Litwa, Polska, Rumunia, Słowenia, USA