Nowa generacja szczepionek przeciw HIV
HIV pozostaje poważnym zagrożeniem dla zdrowia na całym świecie — każdego roku rejestruje się miliony nowych zakażeń tym wirusem. Leczenie antyretrowirusowe zahamowało rozprzestrzenianie się wirusa HIV w zachodnim świecie, ale nie pozwala ono na wyleczenie choroby, a jego koszty uniemożliwiają jego zastosowanie na całym świecie. Dotychczas wysiłki ukierunkowane na wdrożenie nowych strategii szczepień przeciw HIV kończyły się niepowodzeniem, głównie z powodu różnorodności wirusa. Opracowanie bezpiecznych, skutecznych i pozwalających na łatwe stosowanie szczepionek jest niezwykle istotne. Celem naukowców z zespołu finansowanej ze środków UE inicjatywy CUT'HIVAC (Cutaneous and mucosal HIV vaccination) było opracowanie bezigłowej szczepionki przeciw HIV. Takie szczepionki byłyby bardzo korzystne w porównaniu do konwencjonalnych technik immunizacji, zważywszy na słabą dostępność leków i złe warunki sanitarne w obszarach endemicznych HIV. Szczepienia przezskórne i przezśluzówkowe zapewniły nową wiedzę na temat odpowiedzi immunologicznych na szczepionki, podkreślającą rolę komórek prezentujących antygen (APC) w zapewnianiu odporności. Komórki APC inicjują, utrzymują i regulują adaptacyjne odpowiedzi immunizacyjne obejmujące kluczowe cele w projektowaniu skutecznych szczepionek. Chociaż cytotoksyczne efektorowe limfocyty T są niezbędne do kontroli rozpowszechniania się wirusa, obecność neutralizujących przeciwciał przeciw HIV w miejscu wejścia wirusa jest również istotna. Partnerzy projektu CUT'HIVAC zaprojektowali i opracowali wiele innowacyjnych kandydatów na szczepionki przeciw HIV na podstawie mysich cząsteczek wirusowych leukemii (VLP). Cząsteczki VLP wykazują heterologiczne antygeny, w tym otoczkę glikoprotein HIV, w ich natywnej konformacji, która jest warunkiem wstępnym do optymalnej indukcji przeciwciał neutralizujących. Naukowcy badali immunogenność tych szczepionek w modelach mysich i określili wczesne mechanizmy in vivo. Ponadto przeprowadzili 4 badania kliniczne fazy I w celu sprawdzenia właściwości profilaktycznych i terapeutycznych szczepionki DNA i MVA-HIV podawanej różnymi drogami, w tym poprzez przezskórne podawanie bezigłowe. W ramach projektu CUT'HIVAC założono nowe przedsiębiorstwo w celu wytwarzania biodegradowalnych cząstek, które mogą być wykorzystywane w zastosowaniach związanych ze szczepieniami. Oczekuje się, że technologia opracowana w ramach projektu CUT'HIVAC będzie użyteczna przy tworzeniu szczepionek przeciw innym chorobom, w tym gruźlicy i malarii.
Słowa kluczowe
HIV, szczepionka, CUT'HIVAC, bezigłowy, komórka prezentująca antygen, cząsteczki wirusowe