Biomarkery do przewidywania reakcji pacjentów na leczenie nowotworu nerki
W obecnej praktyce osoby z rakiem nerek poddawane są operacjom, których skuteczność potwierdzona jest tylko w przypadku chorób zlokalizowanych. Dzięki nowym formom terapii opartym na inhibitorach kinazy tyrozynowej osiągnięto zdecydowane efekty kliniczne u 50% pacjentów z rakiem nerkowokomórkowym z przerzutami (ang. mRCC). Co godne uwagi, u większości pacjentów zaobserwowano zmniejszenie się wielkości guza, a średnia przeżycia wolnego od progresji i całkowitego czasu przeżycia zwiększyła się o sześć miesięcy do około 1,5–2 lat. Z tym że ani reakcja na terapię, ani jej toksyczność nie dają się przewidzieć w poszczególnych przypadkach, a wybór leków, dawkowanie i kolejność są w dużej mierze empiryczne, oparte o parametry kliniczne. Jednocześnie wysokie koszty takich ukierunkowanych terapii i konieczność stosowania ich przez całe życie to czynniki sprawiające, że potrzebne są plany leczenia oparte w większym stopniu o dowody naukowe z potencjałem przewidywania reakcji. Aby temu zaradzić, uruchomiono unijny projekt EUROTARGET (European collaborative project on targeted therapy in renal cell cancer: Genetic and tumor-related biomarkers for response and toxicity), którego celem było zidentyfikowanie i scharakteryzowanie biomarkerów charakterystycznych dla osoby chorej i wykrytego u niej guza, za pomocą których można by przewidzieć reakcje pozytywne, negatywne oraz brak reakcji na leczenie. Jako ułatwienie dla podejmowania takich spersonalizowanych decyzji uczestnicy projektu zaproponowali połączenie informacji genetycznych dotyczących zarówno pacjentów, jak i nowotworów z danymi klinicznymi i modelami prognozowania. Te informacje były kluczowe dla rozumienia krytycznych szlaków molekularnych i odpornościowych oraz ścieżek toksyczności, a także dla zdefiniowania nowych kryteriów stratyfikacji ryzyka. W tym celu naukowcy wykorzystali wysokowydajną platformę do analizy danych molekularnych dotyczących bardzo dużej jednorodnej populacji pacjentów ze zdiagnozowanym mRCC. Wyniki badań pokazały, że ryzyko rozwoju nowotworu nerki oraz reakcja na określone leki związane są z określonym genotypem pacjenta. Analiza funkcjonalna w komórkach modelu wskazała, że wrażliwość na leki i toksyczność leków można powiązać z poziomami białek odpowiedzialnych za wzrost komórki. Stwierdzono, że skuteczność leków zależała też od zróżnicowania poziomu enzymów produkowanych przez nowotwór, co może być przydatne przy wyborze odpowiednich leków. Ustalenia uczestników projektu EUROTARGET i odkryte przez nich biomarkery pomogą w budowaniu spersonalizowanego podejścia w leczeniu raka nerek, zmniejszając tym samym ryzyko i koszty niepotrzebnego stosowania leków. Jednocześnie zebrane dane dotyczące oporności na leki i przerzutów nowotworowych mogą być wykorzystane do opracowania dodatkowych form terapii.
Słowa kluczowe
Biomarkery, nowotwór nerki, inhibitory kinazy tyrozynowej, guz, EUROTARGET
