Wiązka protonów przeciwko odpadom jądrowym
Europa stoi przed wyzwaniem znalezienia zrównoważonych metod gospodarowania długowiecznymi, wysokoenergetycznymi odpadami radioaktywnymi. Skalę problemu można by zmniejszyć poprzez transmutację lub przekształcenie takich materiałów w pierwiastki o niższej szkodliwości i krótszym czasie rozpadu. Taka obróbka pozwoliłaby zmniejszyć ilość toksycznych odpadów oraz ich obciążenie cieplne. Materiały radioaktywne nie mogą trafić do głębokich składowisk geologicznych, a ich żywotność trzeba ograniczyć do bliższej perspektywy czasowej. Dokonanie transmutacji wymaga akceleratora protonów o dużej mocy. W belgijskiej miejscowości Mol powstaje nowy, uniwersalny reaktor badawczy typu prędkiego — reaktor MYRRHA (multi-purpose hybrid research reactor for high-tech applications), którego uruchomienie zaplanowano na rok 2023. Aby wykazać wykonalność koncepcji reaktora, powołano finansowany przez UE projekt MAX ("MYRRHA accelerator experiment, research and development programme"). W ramach projektu MAX będą prowadzone prace rozwojowe i doświadczenia na sekcjach testowych akceleratora w celu zwiększenia szans na spełnienie wymagań stawianych reaktorowi MYRRHA. Poza tymi działaniami zostaną przeprowadzone osobne badania i symulacje dotyczące ogólnych kwestii konstrukcji i niezawodności akceleratora. Na półmetku projektu prace przebiegają zgodnie z planem. Są już pierwsze wyniki doświadczeń i symulacji dla potrzeb opracowania nowego wstępnego projektu akceleratora MYRRHA. Projekt posłuży za punkt wyjścia dla szczegółowej optymalizacji, która będzie wykonywana w drugiej części projektu. Dowiedzenie słuszności koncepcji systemu na bazie akceleratora (ADS) w reaktorze MYRRHA umożliwi Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (EURATOM) ocenę wykonalności podejścia opartego na transmutacji. Projekt MAX powinien też wnieść wkład we wszystkie obecne i przyszłe prace nad akceleratorami wykorzystującymi wysokoenergetyczne wiązki protonów. Aby pozostać w czołówce w dziedzinie technologii reaktorów jądrowych i przyszłego rozwoju w tej dziedzinie, UE musi zapewnić niezbędną infrastrukturę badawczą i narzędzia. Reaktor MYRRHA stanowi fundamentalny element europejskiej przestrzeni badawczej (EPB) reaktory doświadczalne i skutecznie przybliża Europę do osiągnięcia tego celu.