Otyłość: problem, który powstaje w mózgu
Otyłość jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych XXI wieku. Częstość występowania i negatywny wpływ na zdrowie przekładają się na duże obciążenie społeczno-ekonomiczne w większości krajów europejskich. Bieżące metody leczenia są ograniczone i często stosowaną opcją jest chirurgia bariatryczna. Zachowanie homeostazy energetycznej jest procesem złożonym, który w znacznym stopniu zależy od regulacji przekazywania informacji pomiędzy przewodem pokarmowym a mózgiem. Swoiste sygnały informują mózg o substancjach odżywczych i ich trawieniu, co wpływa na rozpoczynanie i kończenie posiłku. W ramach finansowanego ze środków UE projektu "European obesity consortium studying the hypothalamus and its interaction with peripheral organs" (EUROCHIP) naukowcy prowadzą dogłębne badania nad sygnałami przekazywanymi z jelita do mózgu, aby móc na tej podstawie opracować nowe metody leczenia. Naukowcy przeprowadzili szeroko zakrojoną analizę ekspresji genów, aby zidentyfikować układ efektorowy w podwzgórzu i pniu mózgu, który jest regulowany przez peptydy jelita, takie jak grelina. Odkryli, że przewlekłe podawanie greliny zwiększa przyjmowanie pożywienia i że wysokotłuszczowa dieta powoduje oporność pewnych obszarów mózgu na działanie greliny. Stwierdzili też, że grelina reguluje homeostazę metaboliczną poprzez aktywację genów uczestniczących w szlaku fosforylacji oksydacyjnej. Leptyna, hormon sytości, i szlak sygnałowy insuliny w komórkach nerwowych okazały się najważniejszymi czynnikami regulującymi poziom glukozy we krwi i masę ciała. Zaproponowano jednoczesne blokowanie obu tych parametrów jako potencjalną strategię wpływania na poziom glukozy we krwi. Członkowie projektu badali otyłe rodziny i odkryli warianty genowe związane z większym apetytem. Zidentyfikowano cztery kolejne loci związane ze skłonnością do tycia, a większość mutacji miała związek z utratą czynności szlaku sygnałowego czynnika wzrostu komórek nerwowych. Wyniki projektu pozwoliły ujawnić kluczowe czynniki wpływające na przyjmowanie pokarmu i regulowanie masy ciała. Może to przyczynić się do opracowania nowych metod przeciwdziałania i leczenia otyłości, również u dzieci.
Słowa kluczowe
Otyłość, homeostaza energetyczna, podwzgórze, grelina, leptyna, insulina, apetyt, warianty genu
