Genetycznie modyfikowane komary
Zagrożenie tymi chorobami zwiększa się wobec zmian klimatycznych oraz nasilenia międzynarodowego handlu i turystyki. Konwencjonalne metody zwalczania wektora, polegające na stosowaniu insektycydów, z coraz większą trudnością spełniają swoje zadanie. Zdolność celowania w swoiste dla komara, niezbędne geny i wprowadzania genów jednego gatunku do drugiego z wykorzystaniem technologii transgenicznych pozwoli przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się owadów na poziomie genetycznym. Finansowany przez UE projekt INFRAVEC (Research capacity for the implementation of genetic control of mosquitoes) zgromadził ekspertów z dziedziny genetyki komara, zapewniając im unikalne warunki hodowli tych owadów i infrastrukturę kontrolowanego uwalniania. W skład konsorcjum weszło 31 najnowocześniejszych laboratoriów akademickich i przemysłowych, do których dostęp uzyskali naukowcy z całej Europy. Wieloośrodkowy instytut stworzył i udostępnił wszechstronne zasoby linii komarów modyfikowanych genetycznie lub zebranych w terenie. W projekcie INFRAVEC stworzono bazę danych genetycznych i biologicznych, dotyczących poszczególnych linii i zagwarantowano wdrożenie uzgodnionych standardów w poszczególnych laboratoriach. Zapewniono też dostęp na żądanie zewnętrznym użytkownikom do unikalnej kolekcji linii komara poprzez stronę internetową projektu INFRAVEC. Dodatkowo, konsorcjum wspiera tworzenie wysokoprzepustowej technologii zautomatyzowanego sortowania dużej liczby komarów. Zbudowano narzędzie, które umożliwia rozdzielanie setek tysięcy larw komarów na podstawie ekspresji markerów fluorescencyjnych w tkankach i narządach. Ta technologia okazała się niezwykle użyteczna: radykalnie zwiększyła wydajność masowej hodowli i przepustowość genetycznych badań przesiewowych. Dwa komary będące wektorami chorób, które badano w ramach tej infrastruktury, to Anopheles gambiae, główny wektor malarii, i Aedes albopictus, wektor licznych chorób wirusowych, który stale się rozprzestrzenia. Zasoby do badań genetycznych Ae. albopictus były dotąd ograniczone, ale projekt umożliwił ich wzbogacenie. Badacze porównywali też strukturę populacji Ae. albopictus w ich rdzennych siedliskach z populacjami, które od niedawna kolonizują Europę, aby zidentyfikować zmiany genetyczne, które mogą mieć związek z rozpowszechnianiem się nowych populacji. Ostatecznym celem projektu było kontrolowane uwalnianie modyfikowanych genetycznie komarów. W tym celu stworzono instytut kontrolowanego uwalniania, który pozwala naukowcom badać żywotność, konkurencyjność i bezpieczeństwo takich owadów. Choroby przenoszone przez komary stają się coraz powszechniejsze i rozprzestrzeniają się na cały świat, czemu sprzyjają zmiany klimatyczne oraz intensyfikacja handlu i turystyki. W projekcie INFRAVEC połączyli siły eksperci z dziedziny biologii komarów, genetyki, epidemiologii i inżynierii genetycznej, aby podnieść poziom badań i przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się komarów, które przenoszą choroby stanowiące istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Słowa kluczowe
Modyfikowany genetycznie, komary, choroby zakaźne, technologie transgeniczne, kontrola genetyczna
