Strategie profilaktyki raka szyjki macicy
Rak szyjki macicy jest powodowany uporczywym zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Istnieje przynajmniej 14 różnych typów HPV. Jednakże to typy 16 i 18 są odpowiedzialne za większość przypadków raka szyjki macicy. HPV może też wywoływać raka prącia u mężczyzn, raka pochwy i sromu u kobiet oraz raka jamy ustnej i gardła oraz odbytu u obu płci. Odkrycie związku etiologicznego pomiędzy HPV i rakiem szyjki macicy zainspirowało do stworzenia szczepionek i nowych testów przesiewowych. Celem finansowanego ze środków UE projektu "'Health-economic modelling of prevention strategies for HPV-related diseases in European countries" (PREHDICT) było określenie warunków i strategii szczepień przeciwko HPV oraz badań przesiewowych szyjki macicy w krajach europejskich. Konsorcjum stwierdziło, że różnice w strategiach zwalczania raka szyjki macicy w poszczególnych państwach europejskich wymagają stworzenia obiektywnych, popartych danymi kryteriów profilaktyki nowotworowej. Badacze stworzyli ogromną bazę danych na temat chorób związanych z zakażeniami HPV poprzez systematyczne zbieranie i podsumowywanie danych na temat przypadków zakażeń i chorób. Bada danych obejmuje informacje na temat skuteczności szczepień, nowych metod badań przesiewowych, stosowanych praktyk w badaniach przesiewowych, stylu życia i danych demograficznych. Wyniki ankiety zostaną wykorzystane do podkreślenia słabych i mocnych stron obecnie prowadzonych działań profilaktycznych. Ważną częścią projektu PREHDICT było stworzenie modeli matematycznych przenoszenia HPV pomiędzy kobietami i mężczyznami. Te modele wskazują wyraźnie, że program szczepień przeciwko wirusom HPV16/18 przynosi korzyści zarówno kobietom szczepionym, jak i nieszczepionym. Modele przewidują silny efekt odporności zbiorowej, w związku z tym powinny być prowadzone dalsze prace nad wdrażaniem programów szczepień przeciwko HPV. Opłacalność analizowano korzystając z prostych i złożonych modeli Markova na bazie indywidualnej. Oceniano wpływ szczepień dorastających dziewcząt na minimalizowanie rozprzestrzeniania się HPV w populacji, jak również znaczenie szczepień chłopców. Szczepienia dziewcząt w wieku 12 lat przeciwko HPV16/18 okazały się bardzo efektywną kosztowo metodą w krajach, gdzie profilaktyka raka szyjki macicy jest słabo rozwinięta a obciążenie tą chorobą duże. Ważnym osiągnięciem projektu jest wykazanie na podstawie bazy dowodów, że badania przesiewowe oparte na HPV zapewniają o 60-70% lepszą ochronę przed rakiem szyjki macicy niż cytologia (Lancet 2014). Oszczędność szczepień w krajach Europy Wschodniej nie została wcześniej ustalona i wyniki projektu PREHDICT mogą stanowić wskazówki przy tworzeniu nowej polityki zapobiegania nowotworom. Ponadto wyniki modelowania mogą znaleźć zastosowanie w integrowaniu programów szczepień i badań przesiewowych przy użyciu nowych narzędzi do badań.
Słowa kluczowe
Rak szyjki macicy, szczepienia, metody badań przesiewowych, HPV, model matematyczny
