Terapia przeciwnowotworowa na bazie grzybów morskich
Organizmy morskie są potencjalnie bogatym źródłem nowych związków chemicznych skutecznych w leczeniu ciężkich chorób u ludzi, takich jak nowotwory złośliwe i zaburzenia na tle zapalnym. Celem finansowanego przez UE projektu MARINE FUNGI (Natural products from marine fungi for the treatment of cancer) było wykazanie, że zrównoważone pozyskiwanie niedostatecznie dotąd wykorzystywanych grzybów morskich przełoży się na pozyskanie grupy silnie działających, naturalnych produktów farmaceutycznych. Inicjatywa obejmowała wszystkie aspekty łańcucha wartości, od ekologii i swoistych właściwości siedliska po wysoką wartość dodaną produktów stosowanych w medycynie. W projekcie MARINE FUNGI stworzono odpowiednie warunki hodowli szeregu grzybów morskich. Umożliwiło to wydajne wytwarzanie naturalnych produktów morskich w warunkach laboratoryjnych i na większą skalę bez szkody dla środowiska naturalnego. Z perspektywy terapeutycznej głównym zadaniem projektu było stworzenie nowatorskich terapii przeciwnowotworowych. Zastosowano dwie metody pozyskiwania szczepów wydajnie wytwarzających produkt. W pierwszej, wykorzystywano wybrane szczepy z unikalnej kolekcji grzybów morskich, którą dysponowano w projekcie. Zostały one scharakteryzowane i zoptymalizowane z użyciem technik molekularnych, w tym sekwencjonowania genomu. Druga metoda polegała na izolowaniu nowych grzybów z wybranych siedlisk, takich jak rafy tropikalne, wodorosty pacyficzne i gąbki śródziemnomorskie. Zoptymalizowano warunki hodowli tych nowych izolatów pod kątem wytwarzania przez nie przeciwnowotworowych metabolitów. Wyniki obejmowały sekwencjonowanie grzybów wybranych spośród szczepów, którymi dysponowali uczestnicy projektu, i analizowanie zestawu ich białek (proteomu). Do tej pory wyizolowano ponad 600 nowych szczepów grzybów z Chile, Indonezji i basenu Morza Śródziemnego, uzyskując około 2 500 ekstraktów. Ponadto, przeprowadzono badania przesiewowe ponad 250 czystych związków na liniach komórek nowotworowych i wybrano 6 związków do dalszej optymalizacji i testów skuteczności in vivo. Warunki hodowli wybranych szczepów grzybów wytwarzających interesujące naukowców związki są poddawane optymalizacji z myślą o produkcji na większą skalę. Końcowi odbiorcy wyników projektu MARINE FUNGI, czyli firmy farmaceutyczne, przejmą prace nad substancjami przeciwnowotworowymi pozyskanymi z grzybów morskich, aby stworzyć na ich bazie leki. Projekt zwiększy też konkurencyjność europejskiej biotechnologii morskiej, dostarczając podstaw naukowych i technologicznych dla zrównoważonego wykorzystywania grzybów morskich.
Słowa kluczowe
Nowotwór złośliwy, grzyby morskie, produkty naturalne, przeciwnowotworowy, biotechnologia morska
