Zasięganie opinii społeczeństwa w trudnych sprawach
Zdarza się, że w procesie podejmowania ważnych decyzji, które mają wpływ na ogół społeczeństwa, eksperci ds. technicznych nie uwzględniają szerszej perspektywy społecznej ani opinii obywateli. Czasem socjologowie przyjmują w swoich interpretacjach problemów łagodny punkt widzenia, zamiast skupić się na twardych faktach. Każda z tych sytuacji może prowadzić do utrudnień w podejmowaniu i/lub adaptacji decyzji. Projekt "Implementing public participation approaches in radioactive waste disposal" (IPPA) zainicjowano, aby przeprowadzić próby terenowe tworzenia "bezpiecznych przestrzeni" do prowadzenia dialogu między zainteresowanymi stronami. Dyskusje skierowano w stronę pogłębienia wiedzy uczestników na temat poszczególnych kwestii i stworzono forum do wymiany pomysłów i opinii. Model opracowany podczas wcześniejszej inicjatywy RISCOM wykorzystano do przeprowadzenia uczestników przez argumenty w ramach godnego zaufania procesu podejmowania decyzji. Model RISCOM i inne podejścia do zaangażowania opinii publicznej wykorzystano w pięciu programach zarządzania odpadami radioaktywnymi. Przedmiotem zainteresowania były kraje z Europy Środkowej i Wschodniej (Czechy, Polska, Rumunia, Słowenia i Słowacja). Przyjazna dla użytkownika strona internetowa projektu IPPA udostępnia tzw. zestaw narzędzi uczestnika, z którego mogą skorzystać organizacje lub grupy podczas działań z udziałem zainteresowanych stron. Zestaw ten zawiera narzędzia, metody i procesy związane z uczestnictwem opisane według szeregu kryteriów dotyczących grupy docelowej, wraz z założeniami poszczególnych działań. Aby dokonać właściwego wyboru, użytkownicy mogą porównać aż do pięciu narzędzi, metod i procesów. Ponieważ pewne pojęcia mogą być nieznane wielu osobom niebędącym specjalistami w dziedzinie socjologii, zestaw narzędzi uzupełniono wytycznymi, które pomogą decydentom zidentyfikować ich potencjalne oczekiwania względem procesu uczestnictwa. Zakładka Pomoc zawiera szczegółowe informacje na temat zasad działania zestawu narzędzi. W projekcie wykazano, że sektor zarządzania odpadami radioaktywnymi wymaga systematycznego i kompleksowego podejścia do zrozumienia społecznościowego procesu podejmowania decyzji. Niektóre zainteresowane strony wahały się, czy brać udział w działaniach, pomimo utworzenia bezpiecznych miejsc. Wymaga to poważnego rozważenia, jeżeli jakikolwiek proces z udziałem opinii publicznej ma być skuteczny i trwały. Projekt IPPA jest reakcją na wzywania społeczne i polityczne stojące przed pomyślnym wdrożeniem programu składowania odpadów radioaktywnych przy zastosowaniu nowych podejść do uczestnictwa opinii publicznej i przejrzystości. Wyniki projektu wskazują drogę ku usprawnieniu procesu podejmowania decyzji, uwzględniając szerszą perspektywę społeczną.
Słowa kluczowe
Podejmowanie decyzji, energia jądrowa, udział publiczny, odpady radioaktywne, usuwanie odpadów
