Wirusy w leczeniu guzów mózgu u dzieci
Guzy mózgu u dzieci zwane glejakami o wysokim stopniu złośliwości (HGG) stanowią duże wyzwanie w onkologii dziecięcej, a przeżywalność w ich przypadku nie przekracza zwykle 10%. Obecnie dostępne opcje terapeutyczne są ograniczone i wiążą się z ciężkimi następstwami neurologicznymi i poznawczymi. Wykorzystanie zmodyfikowanych adenowirusów onkolitycznych staje się alternatywnym sposobem na selektywne docieranie do komórek guza i ich niszczenie. Selektywność ta związana jest z określonymi mutacjami nowotworowymi genu p53 lub genu supresorowego siatkówczaka. Celem projektu PEDIAVIR (New therapeutics strategies for the treatment of pediatric brain tumors), finansowanego ze środków UE, była ocena skuteczności zmodyfikowanego adenowirusa Delta-24-RGD z mutacją w obrębie E1A w leczeniu guzów mózgu u dzieci. Po zakażeniu adenowirusy natychmiast wydzielają białko wirusowe zwane E1A, które tworzy wiązania, dezaktywując białka komórkowe, np. białko RB determinujące cykl komórkowy. Zmodyfikowane genetycznie wirusy z mutacją w obrębie białka E1A nie są w stanie ulegać replikacji w zdrowych komórkach z w pełni sprawnymi białkami RB. Namnażają się natomiast i powodują rozkład komórek nowotworowych z dezaktywowanymi białkami RB. Pierwsze z ważnych osiągnięć projektu polegało na otrzymaniu linii komórek glejaka dziecięcego, w tym HGG. Jednocześnie opracowano dwa modele mysie glejaków. Narzędzia te miały kluczowe znaczenie dla realizacji projektu, a także dla szczegółowych badań biologii tych guzów oraz różnych środków terapeutycznych. Doświadczenia na zmutowanym adenowirusie onkolitycznym Delta-24-RGD w otrzymanych liniach komórek wykazały, że wirus może zakażać, replikować i zabijać komórki glejaka w warunkach in vitro. Uczeni zademonstrowali też silne działanie przeciwnowotworowe in vivo w modelu mysim. Połączenie wirusa z różnymi środkami chemioterapeutycznymi zwiększyło skuteczność leczenia. Dane te potwierdziły możliwość stosowania wirusa w kombinacji z lekami używanymi już w leczeniu klinicznym. Co ważne, podejście to rozszerzono na kostniakomięsaka, złośliwy nowotwór kości często występujący u dzieci. Wirus Delta-24-RGD wykazał się silnym działaniem przeciwnowotworowym w liniach komórek kostniakomięsaka, a jego skuteczność zwiększyła się po zastosowaniu w połączeniu z chemioterapią wykorzystującą cisplatynę. Wyniki badań prowadzonych w ramach projektu PEDIAVIR stworzą podwaliny dla dalszych badań klinicznych. Potencjalne zastosowanie adenowirusów onkolitycznych stanowi przełom w leczeniu tej choroby.
Słowa kluczowe
Guzy mózgu u dzieci, glejaki u dzieci, adenowirusy onkolityczne, p53, siatkówczak, PEDIAVIR
