Skuteczna komunikacja podczas epidemii
Mimo wzrostu poziomu wiedzy naukowej i medycznej, dotyczącej odpowiedzi na duże epidemie, władze służby zdrowia nie zdołały zwiększyć poziomu wyszczepienia z powodu nieskutecznej komunikacji. Wymagane są więc lepsze strategie komunikacyjne. Finansowany przez UE projekt E-COM@EU (Effective communication in outbreak management: Development of an evidence-based tool for Europe) miał na celu zbadanie czynników wpływających na poziom wyszczepienia, takich jak postrzeganie społeczne i oficjalne informowanie o zagrożeniach. Opracowano zestaw bazujących na dowodach narzędzi dla twórców polityki, możliwy do dostosowania do każdego z krajów w Europie. Członkowie zespołu przygotowali chronologię wydarzeń podczas pandemii grypy A/H1N1, w tym zaangażowania mediów, w pięciu krajach Europy. Wyniki wskazywały, że uwaga mediów nie zwiększa się proporcjonalnie do liczby zainfekowanych, lecz raczej skupia się na kluczowych zdarzeniach w zależności od ich potencjalnej oglądalności. Grupa projektu zaleciła, aby zaangażowanie mediów objęło informowanie społeczeństwa przez władze o wiarygodnych źródłach wiedzy o dalszym przebiegu epidemii. Badania wskazały również, że zaangażowanie mediów osiągnęło szczyt na długo przed samą epidemią. Może to wyjaśniać ograniczone postrzeganie zagrożenia i niski popyt na szczepionki. Badacze zalecili, aby media nie tylko ostrzegały przed zagrożeniem, ale też informowały o możliwościach radzenia sobie. Wiadomości o zagrożeniu, lecz bez wspomnienia o możliwościach przeciwdziałania, spowodują panikę. Badanie behawioralne pokazało, że ludzie nie podejmują decyzji o zastosowaniu zalecanych środków zaradczych wyłącznie w oparciu o racjonalne myślenie. Jak dotychczas nie poświęcano wiele uwagi odwoływaniu się do emocji w komunikacji podczas epidemii. Mogą w tym pomóc modele behawioralne. Istnieje zapotrzebowania na jasne i spójne wskazówki behawioralne, aby różne władze nie zalecały odmiennych odpowiedzi behawioralnych w sytuacjach pandemii. Przegląd literaturowy postrzegania zagrożenia podczas pandemii A/H1N1 wykazał, że ewoluuje ono w czasie i różni się w zależności od regionu. Ważne jest więc monitorowanie postrzegania zagrożenia i odpowiednie dostosowywanie komunikacji. Pracownicy służby zdrowia powinni promować szczepienia przeciw grypie, lecz wielu z nich nie jest zaszczepionych. Popyt na te szczepionki można zwiększyć poprzez kształtowanie odpowiedzialności u tych osób, zwiększenie dostępu do szczepień, używanie kar lub nagród, lub wzorce osobowe. Grupy poddane szczepieniu mają odmienne potrzeby informacji, dostępu i wsparcia. Politycy nie powinni czekać z rozpoczęciem komunikacji z nimi na następny wybuch epidemii, lecz komunikować się regularnie, aby zbudować więzi i zaufanie. Istnieje też konieczność przygotowania planu komunikacji na wypadek ogniska chorobowego. Bazując na tych odkryciach zespół E-COM@EU przygotował zestaw narzędzi internetowych dla specjalistów od spraw zdrowia publicznego, takie jak narzędzia do oceny gotowości, do określania zapotrzebowania na szczepionki oraz oceny postrzegania zagrożenia przez społeczeństwo. Stworzono również poster informacyjno-graficzny "Wycieczka do krainy pandemii grypy" oraz prototypową aplikację na smartfona. Narzędzia te mogą zwiększyć możliwości komunikacji w razie następnej pandemii.
Słowa kluczowe
Epidemia, szczepienie, strategie komunikacyjne, E-COM@EU, zarządzanie podczas ogniska chorobowego
