Reprezentacja czasowników i rzeczowników w mózgu
Sposób przetwarzania i reprezentacji przez mózg koncepcji nadaje sens naszym doświadczeniom, a utrata tej zdolności po uszkodzeniu mózgu powoduje upośledzenie funkcji zarówno praktycznych, jak i społecznych. Wcześniejsze badania w zdecydowanej większości koncentrowały się na reprezentacji konceptualnej przedmiotów (rzeczowników), jak zwierzęta czy narzędzia. Naukowcy zainicjowali projekt ACTIONCONCEPTS (On the conceptual representation of actions), finansowany ze środków UE, aby uzyskać bardziej całościowy obraz reprezentacji, koncentrując się tym razem na czasownikach. Aby skorelować przetwarzanie z obszarami mózgu, zespół przeprowadził badanie z udziałem zdrowych ochotników z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI). W fMRI zmiany przepływu krwi w danym rejonie mózgu w czasie rzeczywistym wskazują na jego aktywność w trakcie wykonywania zadania. W pierwszej części projektu badano, czy w poszczególnych obszarach w mózgu istnieje reprezentacja rzeczowników i czasowników oraz czy te obszary mają związek z funkcją konceptualną lub gramatyczną. Przy użyciu fMRI, naukowcy rozpoznali obszary mózgu, w których kodowane są selektywnie czasowniki, a następnie zbadali, czy obszary te były wrażliwe na użycie czasowników w konstrukcjach gramatycznych. W szczególności, ocenili korelację aktywności mózgu z częstotliwością, z jaką przy czasowniku występowało dopełnienie (walencyjność lub stosunek czasowników przechodnich do nieprzechodnich). Naukowcy wykazali, że lewy tylno-środkowy obszar skroniowy oraz dolny przedni zakręt mają związek z walencją. Ten wniosek sugeruje, że preferencją klasy gramatycznej steruje wyraz w funkcji orzecznika. Jest to niewątpliwie przełom, który w sposób istotny wpłynie na przyszłe badania. W dalszej kolejności naukowcy zbadali, czy poza korą ruchową, przetwarzanie wyrazów czynnych odbywa się również w bardziej typowych obszarach "językowych", takich jak lewa środkowa kora skroniowa. Stosując zaawansowane metody analizy reprezentacyjnej, zbadano rolę kory ruchowej w przetwarzaniu poznawczym fraz czasownikowych. Analiza danych wkrótce dobiegnie końca, a jej efekty powinny rzucić więcej światła na ciekawe zjawisko przetwarzania wyrazów oznaczających czynności i powiązanych obszarów mózgu. W ramach projektu ACTIONCONCEPTS rozwinięto kilka powiązanych zagadnień reprezentacji czynności (czasowników) w mózgu przy użyciu fMRI. Zrozumienie procesów poznawczych wyższego rzędu umożliwi udoskonalenie metod leczenia niepełnosprawności związanej z wiekiem, chorobą lub urazem.
Słowa kluczowe
Przetwarzanie poznawcze, reprezentacja konceptualna, czynność, uszkodzenie mózgu, walencyjność
