Ewolucja gruźlicy
Gruźlica pozostaje jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na całym świecie i co roku zabija ponad 2 mln osób. Mimo intensywnych badań jedynym sposobem na zmniejszenie ryzyka zachorowania pozostaje szczepionka BCG, która zapewnia ochronę przez ograniczony czas. Prątki M. tuberculosis są zróżnicowane genetycznie i poszczególne linie bakteryjne są związane z różnymi obrazami klinicznymi zakażenia i epidemiologią. Wyjaśnienie czynników determinujących ewolucję bakterii w kierunku różnorodności genetycznej może mieć istotne przełożenie na tworzone w przyszłości interwencje terapeutyczne. Celem finansowanego ze środków UE projektu MTB VARIATION było zbadanie i opisanie ewolucji prątków gruźlicy (M. tuberculosis). Naukowcy prowadzili więc sekwencjonowanie genomów prawie 260 różniących się genetyczne izolatów bakteryjnych z różnych części świata. Genetyczna analiza porównawcza ujawniła ponad 30 000 polimorfizmów pojedynczego nukleotydu o możliwym znaczeniu w medycynie. Analiza ewolucyjna różnych linii bakteryjnych ukazała doskonałą korelację pomiędzy bakteriami i ludźmi pod względem dynamiki populacyjnej i migracji. Wydaje się, że sukces populacji ludzi w neolicie przełożył się na sukces prątków gruźlicy, ich dominację i rozprzestrzenienie się na cały świat. Co ciekawe, naukowcy stwierdzili, że prątkom M. tuberculosis udało się przetrwać w niewielkich grupach społeczności łowiecko-zbierackich, prawdopodobnie dzięki dominacji mniej zjadliwych szczepów. Jeśli liczebność gospodarza była mniej ograniczona, prątki M. tuberculosis prawdopodobnie stawały się bardziej zjadliwe. Identyfikacja genetycznych czynników determinujących tę zmianę może dostarczyć wskazówek co do eradykacji gruźlicy. Wyniki projektu dostarczyły nowych danych na temat różnorodności genetycznej i ewolucji bakterii M. tuberculosis. Dalsze badania nad selekcyjną i nieselekcyjną presją środowiskową mogą pomóc lepiej zrozumieć zjawisko zjadliwości i epidemiologię tego poważnego patogenu.
