Oznaczenia geograficzne produktów spożywczych
Finansowany przez UE projekt "A comparative analysis of the protection of geographical indications for foodstuffs" (PROGI) poświęcony był badaniu różnic dotyczących własności intelektualnych obejmujących GI. W badaniach uwzględniono kwestie dotyczące znaków certyfikacyjnych, zbiorczych znaków handlowych, chronionej nazwy pochodzenia (PDO), chronionego oznaczenia geograficznego (PGI) oraz nazwy pochodzenia (AO). Analiza prawna objęła różne modele opisujące zależności między pochodzeniem geograficznym produktu (tzw. "terroir") a jego cechami jakościowymi. Według popularnego poglądu w UE istnieją systemy niechronione prawami własności z PDO i PGI, a w krajach Ameryki Północnej systemy prawnie zastrzeżone z oznaczeniami certyfikacyjnymi i zbiorczymi znakami handlowymi. Jednak nawet w Ameryce Północnej istnieją przykłady systemów GI niechronionych prawami własności. Tutaj, oraz w Australii, istnieje częściowa konwergencja operacyjna, która przypomina rozwiązania europejskie. Dotyczy ona niemal wyłącznie sektora winiarskiego. Istnieją jednak pewne istotne różnice. Niektóre obszary (np. sery czy warzywa) zachowują dychotomię "własnościowe/niewłasnościowe" charakterystyczną dla modeli unijnych i północnoamerykańskich. Kraje UE kładą też większy nacisk na wymiar niewłasnościowy GI. Na przykład, znaki przypominające europejskie PDO/PGI nie są klasyfikowane jako forma własności intelektualnej, ale jako oznaczenia. Badacze dokonali interpretacji znaczeń, wartości i praktyk związanych z ochroną prawną GI. Analiza ta wykazała, że zarówno w systemach prawa precedensowego, jak i prawa cywilnego istnieje wiele różnych narzędzi prawnych do ochrony GI. GI są elastyczne pod względem możliwości przekazywania różnych znaczeń — na przykład w zakresie ochrony tradycji czy tworzenia nowej tożsamości poprzez wykorzystanie nisz rynkowych. Podejście zastosowane w projekcie PROGI umożliwiło szczegółowe przeanalizowanie, w jaki sposób GI są stosowane i postrzegane oraz jak "żyją" w codziennym życiu. Badano skutki tworzenia i ochrony GI oraz oczekiwania i wartości, jakie powinna uzyskać ochrona prawna w takich narracjach. Podsumowując, projekt podkreślił potencjał GI w zakresie ochrony, a także budowania tradycji i zasobów, jakimi dysponują społeczności, pobudzając procesy przyszłego rozwoju. Inicjatywa PROGI niesie zatem ze sobą istotne implikacje społeczno-gospodarcze, dotyczące wszystkich modeli i ram prawnych w zakresie GI.
Słowa kluczowe
Oznaczenie geograficzne, produkty spożywcze, prawnie zastrzeżone, własność intelektualna, chroniona nazwa pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne, system niechroniony prawem własności, certyfikacja, oznaczenie
