Epika a szkocka tożsamość
Epika to gatunek literacki, tradycyjnie poezja, ale obecnie również powieści i filmy, które przedstawiają długie przygody bohaterów. Gatunek ten może definiować i podtrzymywać tożsamości narodowe, a także podejmować tematykę społeczną z okresu, w jakim powstawał dany utwór. Finansowany ze środków UE projekt "Epika w Szkocji średniowiecza i początkowego okresu współczesności" (ELMEMS) przebadał ten gatunek i jego związki z literaturą europejską. Inne kwestie podjęte w projekcie to m.in. wpływ problematyki społecznej i kulturowej na epikę jako gatunek oraz wpływ tego gatunku na tożsamości narodowe i inne. Badania objęły również porównanie epiki szkockiej z literaturą angielską powstającą w Irlandii. Projekt ELMEMS trwał dwa lata i został zakończony we wrześniu 2013 r. Badania przeprowadzone w projekcie pozwoliły opublikować pięć artykułów naukowych. Podejście interdyscyplinarne pokazało wzajemną relację między okolicznościami politycznymi i społecznymi a pojęciami płci społecznej czy tożsamości narodowej i klasowej. Dwa z najwcześniejszych z badanych tekstów zawierają podobne motywy epiki w przedstawieniu irlandzkiej inwazji. Oba utwory podejmują klasyczny epicki temat, tzn. napięcia między bohaterem a królem, i adaptują rzeczywiste wydarzenia historyczne w celu osiągnięcia celów stawianych utworowi. Swoją rolę w formowaniu szkockiej tożsamości odegrało również tłumaczenie. Przekład francuskiego tekstu "Cleriadus et Meliadice" stał się znany w Szkocji pod tytułem "Clariodus". Jego popularność w XVI w. daje się uzasadnić tylko w przypadku jego interpretacji w kontekście zagranicznej polityki dynastii Stewartów. "Clariodus" przedstawia ideał zjednoczonej Europy walczącej z Ottomanami, co pokrywa się z ideami przedstawianymi przez Jamesa IV i Jamesa VI. Adaptacja do szkockiej kultury była działaniem złożonym, zachowującym motywy kontynentalne przy jednoczesnym dostosowaniu tekstu do stylu szkockiego. Inny tekst, "The Historie of Judith", to wczesny przykład polityki genderowej służącej kontrolowaniu kobiet. Jednak tytułowa bohaterka nie jest jedynie karykaturą ówczesnej postaci kobiecej. Jest raczej bohaterką, która przyjmuje rolę męską, nawet jeśli pozostaje związana wartościami swojej epoki. Projekt ELMEMS rzucił nowe światło na teksty i ideologie stojące za procesami formowania się europejskich narodów. Takie badania pomogły także osiągnąć cel wcześniejszego projektu UE (HERA), tzn. wsparcie odrodzenia się kultur regionalnych.
Słowa kluczowe
Epika, szkocka tożsamość, literatura, społeczno-polityczna, tożsamości narodowe, średniowiecze, kwestie kulturowe, płeć społeczna, tożsamość klasowa
