Czynniki wpływające na rozwój miażdżycy
Wcześniejsze badania wskazują, że lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL) w osoczu odgrywają istotną, pozytywną rolę w zwrotnym transporcie cholesterolu. Transport ten pomaga regulować poziom cholesterolu i usuwać jego nadmiar poprzez wątrobę, co zapobiega miażdżycy lub zmniejsza jej nasilenie. Wiadomo, że wychwyt HDL w wątrobie zachodzi z udziałem dwóch receptorów: receptora odpadkowego BI i mitochondrialnej syntazy ATP (ekto-ATPazy F1). Ekto-ATPaza F1 wiąże apolipoproteiny HDL A-I powodując hydrolizę ATP i aktywację receptora P2Y13. Te procesy są niezbędne dla wychwytu HDL w wątrobie i regulacji poziomu cholesterolu. W projekcie "Physiological impact of IF1 inhibitor on reverse cholesterol transport (RCT) and atherosclerosis" (CARDIF) opracowano nowe modele zwierzęce i zastosowano narzędzia eksperymentalne do zbadania roli ATPazy F1 i receptora P2Y13 w zwrotnym transporcie cholesterolu. Wyniki wskazują, że u myszy z niedoborem receptora P2Y13 zwrotny transport cholesterolu jest zaburzony. Z kolei ciągła, trzydniowa aktywacja receptora P2Y13 obniżała poziom cholesterolu HDL w osoczu u myszy typu dzikiego. Wyniki sugerują, że nasilona aktywacja receptora P2Y13 zwiększa ryzyko miażdżycy w związku z niższym poziomem cholesterolu HDL w osoczu. Badania na myszach z niedoborem receptora P2Y13, będących na 16-tygodniowej diecie bogatej w cholesterol, ujawniły ochronne działanie receptora P2Y13 przed miażdżycą. Są to wyniki przełomowe. Czynnik hamujący ATPazę 1 jest białkiem mitochondrialnym. Badania na myszach ukazały, że czynnik ten hamuje aktywność ekto-ATPazy F1, co wpływa na transport zwrotny cholesterolu i dodatnio koreluje z poziomem HDL. Wysoki poziom tego czynnika i HDL przekłada się na niższe ryzyko choroby wieńcowej. Czynnik hamujący ATPazę 1 może więc być biomarkerem ryzyka tej choroby. Wyniki projektu jednoznacznie wskazują na ogromne znaczenie szlaku ekto-ATPazy F1 i receptora P2Y13 w regulacji poziomu cholesterolu poprzez jego transport zwrotny. Do tej pory strategie farmakoterapii koncentrowały się na obniżeniu poziom cholesterolu LDL, a ich skuteczność w przeciwdziałaniu chorobie wieńcowej była ograniczona. Przyszłe prace mogą teraz skoncentrować się na receptorze P2Y13 jako cząsteczce docelowej dla leków regulujących metabolizm HDL i hamujących rozwój miażdżycy.
Słowa kluczowe
Miażdżyca, choroba wieńcowa serca, cholesterol, lipoproteiny o wysokiej gęstości, wsteczny transport cholesterolu, ekto-ATPaza F1, P2Y13, czynnik hamujący ATPazę 1
