Nowe biomarkery choroby zwyrodnieniowej stawów
ChZS jest najczęstszą chorobą zapalną stawów i stanowi główną przyczynę bólu i niepełnosprawności w starzejącej się populacji. Wynika z przewlekłego stanu zapalenia stawów — najczęściej kolan lub bioder — i prowadzi do stopniowej utraty tkanki chrzęstnej. Uszkodzenia chrząstki w ChZS wykrywa się w badaniach RTG, które ujawniają zmniejszenie przestrzeni wewnątrzstawowej, co świadczy już jednak o zaawansowanym etapie choroby. Dlatego też istnieje paląca potrzeba znalezienia biomarkerów do wczesnego, wiarygodnego wykrywania tej choroby. Postępy w technologiach omicznych umożliwiają znacznie szybsze wyszukiwanie biomarkerów. Jednakże potrzebna jest wiedza na temat sposobu i momentu pojawiania się tych biomarkerów, aby móc interpretować oznaczenia na nich bazujące. W tym kontekście zainicjowano finansowany przez UE projekt "Novel diagnostics and biomarkers for early identification of chronic inflammatory joint diseases" (D-BOARD)(odnośnik otworzy się w nowym oknie), w którym współpracują wiodący eksperci europejscy, aby zidentyfikować nowe biomarkery różnych etapów zaawansowania ChZS. Planują oni prowadzić analizę proteomiczną, metabolomiczną, genomiczną i transkryptomiczną próbek od pacjentów. Wybrane biomarkery zostaną użyte do opracowania nowych oznaczeń biochemicznych i immunologicznych pozwalających na wczesną diagnozę ChZS. Dotychczasowe prace skupiały się na białkach wydzielanych z chrząstki podczas zapalenia, w tym przede wszystkim na SIRT1 i syndekanie-4. Znalezienie zależności między obecnością tych biomarkerów a zmianami w tkance i ogólnym obrazem klinicznym pozwoli wyróżnić biomarkery związane z określonym fenotypem ChZS. Poświęcono też dużo pracy na wyjaśnienie znaczenia zdarzeń genetycznych i epigenetycznych w etiologii ChZS i podatności na tę chorobę. Kładziono nacisk na geny, które wpływają na homeostazę chrząstki i inne szlaki. Wynikiem projektu D-BOARD będzie szereg innowacyjnych technik badania biomarkerów i nowe oznaczenia na bazie biomarkerów do rozpoznawania ChZS. Diagnoza ChZS na etapie bezobjawowym pomoże włączyć leczenie wystarczająco wcześnie, aby zapobiec uszkodzeniom lub opóźnić ich pojawienie się.
