Czego możemy nauczyć się od węży
Uraz naczyniowy uruchamia kaskadę zdarzeń, których celem jest wyleczenie rany i niedopuszczenie do nadmiernej utraty krwi. Brak reakcji w postaci koagulacji krwi prowadzi do skaz krwotocznych zagrażających życiu, takich jak hemofilia. Oprócz szeregu enzymów i czynników krzepnięcia krwi, tworzeniu się skrzepu towarzyszy aktywacja i adhezja płytek krwi. Enzymy uczestniczące w tym procesie to duże kompleksy, w skład których wchodzą proteaza oraz kofaktor, którego zadanie polega na wzmocnieniu aktywności enzymu. Jednak nasze zrozumienie tego, w jaki sposób te enzymy są dostarczane do miejsca urazu lub jak uszkodzenie mechaniczne uruchamia reakcje koagulacji pozostaje niepełne. Czynnik krzepnięcia krwi V działa jako prekursor czynnika Va - kofaktora dla proteazy serynowej Xa, która przekształca protrombinę do trombiny - enzymu kluczowe dla całego procesu. Interakcja czynnika Xa z Va dramatycznie wzmacnia aktywność katalityczną, co podkreśla biologiczne znaczenie czynnika V. Starając się rzucić więcej światła na ten proces, naukowcy z projektu finansowanego ze środków UE "Molecular regulation of blood coagulation factor V: From snakes to humans" (MOREFV) chcą dostarczyć nowych informacji na temat mechanizmów molekularnych regulujących składanie kofaktorów enzymów w trakcie procesu krzepnięcia. Aby móc zrealizować to zadanie, wykorzystano nową strategię, opartą na kofaktorze odkrytym w jadzie popularnego w Australii węża brązowego Pseudonaja textilis. Co ciekawe, ten kofaktor nie potrzebuje błony komórkowej, na powierzchni której mogłoby dochodzić do składania kompleksu enzymatycznego. Aby móc określić, który region posiada niezależną od błony charakterystykę jadu węża V, naukowcy stworzyli chimery człowiek-wąż kofaktora krzepnięcia krwi V. Analizy biochemiczne tych wariantów sugerują, że kompleks enzymatyczny jadu węża funkcjonuje w inny sposób w porównaniu do jego ludzkiego odpowiednika. To odkrycie otworzyło nowe możliwości badawcze mechanizmów kompleksów enzymatycznych, niezbędnych w procesie krzepnięcia krwi. Takie informacje pomogą w opracowaniu nowych leków i celów terapeutycznych dla przywrócenia homeostazy w przypadku rozregulowanego lub nadaktywnego układu krzepnięcia.
Słowa kluczowe
Węże, krzepnięcie krwi, koagulacja krwi, hemofilia, regulacja molekularna
