Rozmyte granice w kształceniu dorosłych
Różne sposoby, na jakie różni aktorzy wpływają na tworzenie polityki międzynarodowej w zakresie kształcenia osób dorosłych, mogą oddziaływać na politykę państwową. W ramach trzyletniego projektu GLOBE-A (Globalisation and the education of adults), finansowanego ze środków UE, badano te zależności w trzech systemach społeczno-ekonomicznych i politycznych, reprezentatywnych dla różnic między Północą i Południem. Prace koncentrowały się na kształceniu podstawowym i średnim, dotyczyły czterech krajów i były prowadzone wspólnie z dwiema międzynarodowymi organizacjami. Badacze zwrócili uwagę na złożone relacje między instytucjami państwowymi zajmującymi się kształceniem dorosłych a lokalnymi administracjami rządowymi w kontekście współpracy międzyinstytucjonalnej w zakresie wspólnych spraw. Jedną z konsekwencji tej współpracy jest rozmycie granic między tradycyjnymi dziedzinami edukacji w regionach bardziej rozwiniętych gospodarczo. Zgromadzone dane pokazały, że organizacje pozarządowe (NGO) na poziomie międzynarodowym i regionalnym zwiększają swoją widoczność poprzez lobbing i bezpośrednie zaangażowanie w formułowanie polityki ponadnarodowej. Perspektywa obejmująca wielu aktorów i wiele lokalizacji pomogła w pogłębieniu wiedzy na temat złożonych zależności między państwami, organami międzyrządowymi i NGO oraz na temat ich potencjału, jeżeli chodzi o przemiany polityczne na szczeblu państwowym. Badanie ogólnokrajowej polityki i jej realizacji na poziomie szkół wskazało na istnienie zależności edukacji od światowych trendów, cech państwa, uwarunkowań społeczno-ekonomicznych i polityki lokalnej. Kwestie te uległy uwypukleniu w następstwie globalnego kryzysu gospodarczego z 2009 r., który w rzeczywistości doprowadził do zacieśnienia współpracy między instytucjami. Z kolei mające miejsce w ostatnim czasie ograniczenie płatności międzyrządowych ma szkodliwy wpływ na kształcenie osób dorosłych. Analizy danych krajowych pokazały, że krajowe zmiany polityczne i ich wpływ na edukację zależą również od czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Nadal mamy do czynienia z podziałem między krajami Północy, takimi jak Stany Zjednoczone, a krajami Południa, takimi jak Argentyna czy Brazylia, dotyczącym percepcji i recepcji oraz roli polityk międzynarodowych. Co więcej, w krajach, w których obowiązuje powszechny obowiązek szkolny, występuje tendencja, by wykorzystywać kształcenie osób dorosłych do naprawy przypadków niepowodzeń szkół publicznych. Jest to rozwiązanie odmienne niż w przypadku tradycyjnych polityk państwowych, w których kształcenie osób dorosłych służy do zwiększenia dostępu do edukacji publicznej. Omawiane badanie dowiodło, że istnieje ogólna tendencja w kierunku społeczeństw wolnych od analfabetyzmu, w których pomimo specyficznych cech poszczególnych państw zmieniają się znacząco założenia kształcenia na poziomie podstawowym i średnim. Zjawisko było dostrzegalne zarówno w krajach Północy, jak i Południa, z wyjątkiem jednego badanego kraju — Brazylii. Wciąż jednak występują różnice między Północą i Południem, dotyczące wykorzystywania interwencji publicznych w kształceniu osób dorosłych. Prowadzone prace zaowocowały lepszym zrozumieniem charakteru i zakresu kształcenia dorosłych w warunkach globalizacji i współpracy międzynarodowej, co z kolei może wspomóc formułowanie polityki.
Słowa kluczowe
Kształcenie dorosłych, globalizacja, polityka ponadnarodowa, GLOBE-A, organizacje pozarządowe
