Nowa metoda sortowania surowców roślinnych
Problem z identyfikacją surowców roślinnych stanowi przeszkodę w kluczowym obszarze, jakim jest kontrola jakości roślin leczniczych. W celu zagwarantowania identyfikacji rośliny i zapewnienia spójnej i niezawodnej jakości materiału wyjściowego należy ułatwić ten etap w procesie. Obecnie stosowane metody identyfikacji surowców roślinnych mogą być niewiarygodne, szczególnie kiedy dostępne są jedynie rozdrobnione pojedyncze egzemplarze roślin. Pojawiła się więc potrzeba ulepszenia klasycznych metod opartych na zasadach farmakognozji i fitochemii. W ramach finansowanego przez UE projektu VITANGO (DNA-based tests for commercial medicinal plant authentication) – w skład którego wchodzi jeden partner akademicki i jeden komercyjny – opracowano czuły test ilościowy, pozwalający odróżnić żądany materiał genetyczny roślin od materiału pochodzącego od pokrewnych gatunków. Test potrafi również wykrywać niskie poziomy zanieczyszczenia dowolnymi innymi gatunkami roślin. Zespół prowadził badania na roślinie znanej jako różeniec górski (Rhodiola rosea), stosowanej w medycynie naturalnej, o działaniu zmniejszającym zmęczenie i poprawiającym kondycję fizyczną. W ramach projektu VITANGO pozyskano sekwencje DNA dla 4 regionów genomu oraz 10 potencjalnych zafałszowanych gatunków. Naukowcy rozpoznali najbardziej właściwy region, w oparciu o który zaprojektowano primery łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR), celem odróżnienia roślin leczniczych od skażonych lub niepożądanych. Ponad 100 próbek zostało poddanych testom z użyciem różeńca jako markera chemicznego. Naukowcy potwierdzili uzyskane primery PCR, wykorzystując metodę sekwencjonowania DNA i znaleźli zgodność pomiędzy tożsamością cząsteczkową i chemiczną w przypadku większości próbek. W projekcie VITANGO zbadano możliwość wykorzystania testów DNA uwzględniających wiele gatunków roślin w procedurach kontroli jakości partnera przemysłowego. Naukowcy określili również najbardziej odpowiednią strategię i platformę technologiczną dla testów opartych na DNA, która będzie rekomendowana jako standard branżowy w celu zapewnienia właściwej regulacji. W ramach projektu VITANGO wdrożono program szkoleń wzajemnych pomiędzy partnerem akademickim i komercyjnym, którego celem będzie zacieśnianie więzi i współpracy między przemysłem i ośrodkami akademickimi. Trwają prace nad obniżeniem poziomu wykrywalnych zanieczyszczeń do 2% oraz nad zastosowaniem opracowanych metod do innych gatunków roślin leczniczych. Rezultaty powinny przyczynić się do przyspieszenia identyfikacji roślin leczniczych i zapewnić większą konkurencyjność produktów leczniczych pochodzenia roślinnego wytwarzanych w Europie.
Słowa kluczowe
Surowce roślinne, rośliny lecznicze, VITANGO, badania genetyczne, zanieczyszczenie
