Nowe podejście do opracowania szczepionki przeciwko HIV
Jedna z badanych strategii opracowania szczepionki przeciwko HIV jest indukowanie odpowiedzi limfocytów T CD8 specyficznych dla wirusa w celu przejęcia kontroli nad replikacją wirusa HIV. Wirus HIV wymyka się spod kontroli limfocytów T poprzez mutacje, a więc opracowanie takiej szczepionki, indukującej odpowiedź, od której ucieczka byłaby niemal niemożliwa, może być pożyteczne. Jednak mutacje ucieczki spod nadzoru limfocytów T mogą jednocześnie ograniczać zdolność replikacyjną (zwaną podatnością wariantów) wirusa HIV, a więc mutacje znacznie obniżające podatność mogą okazać się korzystne. Projekt UNFITHIV (Understanding the importance of viral fitness impairment after transmission of HIV: Implication on HIV vaccine design), finansowany ze środków UE, badał, jak podatność infekującego wirusa oraz zmniejszenie podatności wariantów na skutek mutacji ucieczki spod nadzoru limfocytów T wpływa na wyniki leczenia zakażeń wirusem HIV. Badaniom poddano dziewięć osób z ostrym zakażeniem wirusem HIV z dobrą lub słabą kontrolą immunologiczną zakażenia, aby móc przeanalizować związek pomiędzy odpowiedzią limfocytów T, podatnością wariantów i rokowaniem. Naukowcy ustalili, że osoby z dobrą kontrolą immunologiczną zostały zakażone wirusem o niskiej podatności. Dalsze wyniki sugerowały, że indukcja pierwotnej odpowiedzi swoistej ze strony limfocytów T w szerokim zakresie, od której ucieczka odbywała się powoli i/lub powodowała wysoki koszt w postaci obniżenia podatności wariantów wiązała się również z dobrą kontrolą wirusa. Powyższe wnioski podkreślają potrzebę opracowania takich szczepionek, które będą prowokowały szeroki zakres odpowiedzi limfocytów T na zachowawcze epitopy wirusa, od których ucieczka spowoduje zmniejszenie zdolności replikacyjnej. Partnerzy projektu zbadali również hipotezę, mówiącą o tym, że limfocyty T CD8 rozpoznają nowe epitopy pochodzące z terminalnych regionów genomu HIV. Choć wcześniej uważano, że regiony te nie podlegają translacji, zauważono, że sekwencja wirusa przy zakażeniu pierwotnym z czasem ulegała w tym miejscu szybkim mutacjom, a niektóre z tych mutacji były uzależnione od odpowiedzi limfocytów T. Tak więc w ramach projektu rozpoznano terminalne regiony genomu HIV-1 jako nowego źródła epitopów limfocytów T CD8, które mogłyby stać się celem szczepionek, zwiększając w ten sposób rozpiętość odpowiedzi i jej skuteczność.
Słowa kluczowe
HIV, szczepionka, limfocyty T CD8, epitop, zdolność replikacyjna, podatność wariantów
