Zapobieganie malarii u kobiet ciężarnych
Plasmodium falciparum jest jedyną śmiercionośną postacią zarodźca malarii i stanowi przyczynę 95% zachorowań w Afryce Subsaharyjskiej. W przebiegu malarii ciężarnych zarażenie łożyska i niedokrwistość u matki są przyczynami niskiej masy urodzeniowej dzieci i zwiększonego ryzyko ich chorobowości i śmiertelności. Najnowsze badania ujawniły, że odpowiedź immunologiczna na pewien antygen P. falciparum, tzw. wariant A antygenu powierzchniowego 2-chondroitynosiarczanu (VAR2CSA), może łagodzić wpływ malarii ciężarnych na przebieg ciąży. Naukowcy przetestowali użyteczność tej strategii profilaktyki w ramach finansowanego przez UE projektu STOPPAM (Strategies to prevent pregnancy-associated malaria). Uczestnicy projektu przeprowadzili badania kohortowe ciężarnych i ich nowo narodzonych dzieci w Beninie i Tanzanii, aby oceniać ilościowo skutki malarii ciężarnych i odkryć potencjalne szczepionki. Ustanowiono bazy danych: miejscową, pomocniczą i centralną, jak również instytut do przechowywania i analizowania danych. Naukowcy pobierali próbki osocza, łożyska oraz krwi żylnej i pępowinowej od ciężarnych i niemowląt. Uzyskali liczne dane na temat sekwencji VAR2CSA u pasożytów kolonizujących łożysko oraz sklonowali domenę DBL4 pasożyta. Wytworzyli surowicę skierowaną przeciwko VAR2CSA oraz rozpoczęli wytwarzanie odczynników z przeciwciał. Projekt STOPPAM umożliwił wykrycie zarodźców malarii w próbkach od pacjentów z użyciem multipleksowej, ilościowej reakcji PCR w czasie rzeczywistym. Wstępne wyniki ujawniły znaczące różnice w poziomie markerów zapalnych, takich jak IL-6 i IL-10, jak również zmiany komórkowe u kobiet zarażonych P. falciparum. Podczas projektu wyodrębniono dwa podtypy VAR2CSA, które są swoiste dla ciężarnych z malarią. Zidentyfikowano też obszary białka VAR2CSA, które indukują przeciwciała blokujące. Może to okazać się użyteczne podczas prac nad szczepionką przeciw malarii ciężarnych. Te potencjalne szczepionki są obecnie chronione prawami autorskimi. Malaria stanowi nadal ogromny problem zdrowotny na dotkniętych nią obszarach i stwarza zagrożenie dla obywateli UE, z którym wiążą się pośrednie i bezpośrednie obciążenia ekonomiczne. Wyniki badania STOPPAM dostarczają nowych danych na temat patologii malarii ciężarnych. Będą one niezwykle użyteczne podczas tworzenia i modyfikowania strategii zapobiegania malarii u ciężarnych oraz opracowywania szczepień.
Słowa kluczowe
Malaria ciężarnych, Plasmodium falciparum, VAR2CSA, szczepionka, przeciwciało
