Szkło egipskie po epoce rzymskiej
Egipt był jednym z najwcześniejszych ośrodków produkcji szkła, przez co odgrywał ważną rolę gospodarczą podczas okupacji rzymskiej. Niewiele natomiast wiadomo o miejscu Egiptu na szerszym rynku szkła podczas pięciu wieków obejmujących epokę późnorzymską i wczesny okres islamski. Za cel finansowanego ze środków UE projektu GLASS (Glass in Late Antiquity: Science and Society) przyjęto wypełnienie luk w wiedzy na temat tego okresu. Głównym założeniem było poznanie zmian w produkcji szkła w obrębie Egiptu oraz ich powiązań z produkcją szkła w innych częściach regionu śródziemnomorskiego. W badaniach wykorzystano kilka różnych metod, w tym nowego rodzaju analizy chemiczne odłamków szkła. Realizację dwuletniego projektu zakończono pod koniec 2014 r. W pierwszym roku prac badacze przeszli niezbędne szkolenia, a następnie pozyskali odpowiednie próbki z zasobów archeologicznych i muzealnych. Przeprowadzono badania typologiczne ponad 2500 odłamków, a niektóre fragmenty po analizie chemicznej wykorzystano w porównaniach z innymi ośrodkami śródziemnomorskimi. Gdy pojawiła się okazja do poszerzenia pierwotnie zaplanowanego zakresu projektu, wykorzystano ją poprzez objęcie badaniami dodatkowych stanowisk w Egipcie i okresów historycznych. W drugim roku prac zajęto się przetwarzaniem dodatkowych danych. Badacze wyznaczyli dla różnych typów szkła wzorce i miejsca występowania na terenie Egiptu. Choć w Egipcie znaleziono też pospolite rzymskie rodzaje szkła, ich cechy charakterystyczne sugerują regionalizację gospodarki. Po zakończeniu epoki rzymskiej Egipt nadal był dużym producentem i eksporterem szkła. Prawie całe szkło spotykane w Europie w tym okresie pochodzi właśnie z Egiptu. Kres rządów Rzymu zbiegł się w czasie ze szczególnie dużym wzrostem zróżnicowania, co wskazuje, że kontakty handlowe Egiptu z zachodem i północą Europy były bardziej intensywne, niż dotąd uważano. Prace projektu GLASS przyniosły najobszerniejszy jak dotąd zestaw danych z badanego okresu. Dzięki uzyskanym informacjom udzielono też odpowiedzi na kluczowe pytania dotyczące roli Egiptu na rynku szkła w czasach rzymskich i późniejszych.
Słowa kluczowe
Szkło egipskie, przemysł szklarski, gospodarka śródziemnomorska, czasy rzymskie, późna starożytność
