UE standaryzuje testy dotyczące ryzyka nanomateriałów
Nanomateriały są znane już od wielu lat i stosuje się je coraz powszechniej w wielu sektorach, od elektroniki użytkowej po biomedycynę i energetykę. Pomimo ich wyjątkowych właściwości w porównaniu z większymi odpowiednikami, długoterminowy wpływ nanomateriałów na zdrowie ludzkie i środowisko naturalne pozostaje słabo poznany. W wątpliwość poddawane są też systemy pomiarowe i testowe aktualnie stosowane do badań toksyczności nanocząstek. Dzięki dofinansowaniu ze środków UE, ambitny projekt NANOVALID (Development of reference methods for hazard identification, risk assessment and LCA of engineered nanomaterials) przybliżył nas w sposób istotny do poprawy tej sytuacji. Partnerzy projektu przeprowadzili kompleksowe badania porównujące procedury dotyczące pomiarów, dyspersji, znakowania i testowania stosowane przez różne laboratoria w celu badania zależnych od rozmiaru właściwości lub wpływu ENM na organizmy, w tym organizm człowieka. Owocem tych badań porównawczych jest szereg zwalidowanych protokołów pomiarowych i testowych o wysokiej niezawodności, powtarzalności i dokładności, które umożliwiły określenie nowych standardowych procedur operacyjnych (SOP). Aby dodatkowo zwiększyć skuteczność, możliwości zastosowania i niezawodność metod testowych, zespół udostępnił opracowane SOPy, w tym SOPy dotyczące hodowli komórek i syntezy testowanych materiałów, innym pokrewnym projektom europejskim. W oparciu o zwalidowane metody opracowano także metody wzorcowe i certyfikowane materiały. Opracowano nowe modele narażenia i urządzenia doświadczalne, służące do symulacji i generowania rzeczywistych stężeń substancji. Dokładniej mówiąc, badacze opracowali nowe nanourządzenie do pobierania próbek z gorącego gazu oraz urządzenie do badania narażenia w czasie rzeczywistym, łączące testy fizyczne i biologiczne na cząstkach obecnych w powietrzu. Projekt NANOVALID wniósł też nieoceniony wkład w normalizację istniejących procedur testowych, mających na celu dokładne przewidywanie ryzyka ze strony ENM podczas produkcji, użytkowania i likwidacji, dzięki przedstawieniu nowych propozycji tematów prac (NWIP) w zakresie nowych lub już istniejących norm CEN/TC 352 i ISO/TC 229. Ponadto opracowane i zwalidowane protokoły powinny pomóc naukowcom i inżynierom zajmującym się materiałami na uczelniach i w przemyśle w tworzeniu innowacyjnych, bezpiecznych ENM. Rozwiązania te przyniosą liczne korzyści firmom wprowadzającym nanomateriały na rynek — w postaci bezpieczniejszych materiałów, producentom wyrobów zawierających ENM — w postaci bezpieczniej obsługi, a także pracownikom, konsumentom i środowisku — w postaci efektywniejszej kontroli narażenia i środków ochrony. W ramach projektu NANOVALID przygotowano dokument zawierający praktyczne wskazówki dotyczące bezpiecznego obchodzenia się z nanomateriałami w miejscu pracy. Znalazła się w nim także broszura, prezentacje badań terenowych oraz ogólne dokumenty pomagające w ocenie i zarządzaniu ryzykiem. Broszura opisuje strategie bezpieczeństwa i środki ochrony związane z postępowaniem z nanomateriałami, a także zalecenia dotyczące ich przechowywania i składowania, ochrony przed ogniem i eksplozjami, kursów szkoleniowych i instruktażowych oraz BHP. Podczas badań terenowych symulujących różne scenariusze narażenia opisano różne pomiary narażenia w pilotażowych zakładach i laboratoriach.
Słowa kluczowe
Metody wzorcowe, sztuczne nanomateriały, zdrowie, NANOVALID, ocena ryzyka
