Podejście społeczno-behawioralne do zaburzeń ze spektrum autyzmu
ASD to jedno z najcięższych dziecięcych zaburzeń psychiatrycznych, a dysfunkcja społeczna to jeden z osiowych objawów. Mimo że jest to szeroko rozpowszechnione zaburzenie (1 na każde 68 dzieci cierpi na jakąś z form ASD), naukowcy ciągle niewiele wiedzą na temat jego przyczyn neurobiologicznych. Utrudnia to projektowanie leków mających pozytywnie wpływać na zachowania społeczne. Celem finansowanego przez UE projektu SOCIALBRAIN (The young social brain at work: From neurobiology to innovative pharmacotherapies for autism spectrum disorders) była identyfikacja obwodów neuronalnych, które odpowiadają u dzieci za chęć do zabawy, będącej kluczową w rozwoju młodych ssaków formą zachowania społecznego. Jako że gry społeczne sprawiają trudności dzieciom z ASD, naukowcy badali, czy leki wspomagające to zachowanie mogą skorygować dysfunkcje społeczne obserwowane w przypadku modelu zwierzęcego ASD. Uczestnicy projektu SOCIALBRAIN analizowali młode szczury, aby wyjaśnić istotność związków chemicznych kontrolujących układ nagrody/przyjemności w mózgu w ASD. Te same neuroprzekaźniki, które odpowiadają za pozytywne uczucia płynące z pokarmu, seksu i narkotyków, aktywują też ośrodki nagrody podczas gier społecznych. Badacze zidentyfikowali obszary mózgu szczura, które są stymulowane przez te neuroprzekaźniki, jak również szlaki chemiczne aktywowane grą społeczną. Wywołali u szczurów objawy podobne do ASD poprzez narażenie embrionów na kwas walproinowy, lek stosowany standardowo w chorobach neurologicznych, takim jak padaczka. Przez zbadanie zmian w mózgu i odpowiadających im zmian w zachowaniu odkryli układy i procesy, które mogą być celem dla leków. Obejmuje to układ endokannabinoidowy, mózgowy metabolizm cholesterolu i układ komunikacji jelito-nerw-mikrobiom-mózg. Leki nakierowane na układ endokannabinoidowy korygowały szereg zaburzeń behawioralnych u młodych i dorosłych szczurów z objawami ASD. Potwierdza to hipotezę przyjętą w projekcie. Stworzony w ramach projektu SOCIALBRAIN szczurzy model dysfunkcji społecznych pomoże naukowcom w wyjaśnianiu neurobiologicznych podstaw zachowań społecznych u ludzi. Badanie wpływu leków ułatwiających gry społeczne u szczurów upośledzonych behawioralnie może przyczynić się do stworzenia nowych leków dla dzieci z ASD.
Słowa kluczowe
Zachowanie społeczne, zaburzenie ze spektrum autyzmu, neuroprzekaźniki, SOCIALBRAIN, endokannabinoid
