Jak seniorzy przetwarzają mowę poprzez hałas
Aby polepszyć swą jakość życia, zaawansowani wiekowo dorośli potrzebują komunikacji ze swymi bliskimi i swoim otoczeniem. Jednym z podstawowych wyzwań w tym segmencie społeczeństwa jest trudność w słuchaniu osób kierujących do nich słowa. Dla słuchaczy posługujących się językiem obcym, zadanie to staje się jeszcze bardziej problematyczne. Napotykane bariery mogą prowadzić do pojawienia się uczucia izolacji, samotności i strachu. Konieczne są bardziej wydajne strategie komunikacyjne. Omawiane zagadnienia podjęto w finansowanym ze środków unijnych projekcie OLDER LISTNERS (Listening in noise with older native and non-native speakers: The time-line for segregating speech from noise, real-time lexical processing of spoken-words, and the identification of verbal emotions). Jeden z tematów badawczych dotyczył czasu, koniecznego od wyizolowania mowy z hałasu w tle. Za pomocą maskerów akustycznych porównano zdolności, wykazywane przez młodszych i starszych dorosłych oraz słuchaczy, będących rdzennymi i nierdzennymi użytkownikami języka. Jeden z uzyskanych wyników polega na odkryciu, że starsi rdzenni słuchacze mogą opierać się na opóźnieniu docelowego elementu względem maskera hałasu w posobny sposób, jak czynią to rdzenni i nierdzenni młodzi dorośli użytkownicy języka. Inny badany aspekt dotyczył czasu, wymaganego do odróżnienia docelowego fragmentu mowy od fragmentów konkurencyjnych w wymagających warunkach. Opracowano paradygmat badawczy i przetłumaczono go na hebrajski. Uczestników poproszono o zachowanie w pamięci jednej z czterech usłyszanych cyfr podczas zadania dopasowania obrazów do wypowiadanych słów. Okazało się, że zdolność rozróżniania pomiędzy dwiema rywalizującymi alternatywami fonologicznymi jest mniejsza w warunkach wysokiego obciążenia aniżeli w warunkach niewielkiego obciążenia, gdy słowa są wypowiadane po cichu. Trzeci i ostatni podjęty temat ogniskował się wokół poprawnej identyfikacji emocji w mowie, wymagającej skojarzenia znaczenia leksykalnego i tonu. To zadanie staje się coraz trudniejsze w miarę przechodzenia w wiek zaawansowany. Aby ocenić tę zdolność, przedstawiono słuchaczom wypowiadane zdania i cztery odrębne emocje. Mieli za zadanie ocenić każde zdanie w skali od jednego do czterech pod kątem czterech badanych emocji. Odkryto, że nie sposób postrzegać osobno prozodii i mowy. Co więcej, informacja o prozodii okazała się dominująca dla młodszych dorosłych. Wyniki wykorzystano w odczytach na konferencjach oraz w publikacjach adresowanych do szerszego ogółu.
Słowa kluczowe
Nierdzenni użytkownicy języka, emocje werbalne, zaawansowani wiekowo dorośli, projekt OLDER LISTENERS, przetwarzanie leksykalne w czasie rzeczywistym