Znaczenie nauczania historii dla budowy kultury opartej na pokoju
Treść podręczników historii w różnych krajach dotyczy w przeważającej części dawnych konfliktów. Przemoc zostaje uznawana za normę i nieodłączny element spraw ludzkich, a nierzadko jest jawnie usprawiedliwiana jako niezbędny środek do osiągnięcia celów społecznych. Nauczanie historii ma jednak potencjał, by pomagać w krytycznym spojrzeniu na przeszłość, kwestionującym normalizację i usprawiedliwianie przemocy, a tym samym przyczyniającym się do budowy kultury pokoju. W ramach projektu UNDERVIO (Social studies teachers' understanding and ethical discussion of political violence and nonviolence), finansowanego ze środków UE, przeprowadzono jakościowe badania nad nauczaniem historii w Kolumbii, Hiszpanii i USA, trzech krajach posiadających własne, odmienne doświadczenia dotyczące przemocy politycznej, zarówno historycznie, jak i współcześnie. W pierwszej kolejności dokonano analizy popularnych materiałów do nauczania historii, a następnie nauczyciele historii wzięli udział w wywiadach i grupach fokusowych. Wyniki prac przyczyniły się do poszerzenia wiedzy na temat roli nauczania historii we wspieraniu oraz hamowaniu krytycznego spojrzenia na przemoc polityczną. Zaobserwowano interesujące różnice między krajami, szczególnie w zakresie poglądów i doświadczeń nauczycieli, dotyczące problemów i szans związanych z nauczaniem o dawnych konfliktach i ich kontekstach. Występują jednak powtarzające się wzorce dotyczące sposobu przedstawiania w materiałach edukacji historycznej w poszczególnych krajach przemocy politycznej w relacjach na temat przełomowych wydarzeń narodowych. Wyniki tych prac powinny mieć istotne znaczenie dla środowisk naukowych, jak i ogółu społeczeństwa. Badanie rozwija interdyscyplinarny dialog między nauczaniem historii a nauczaniem pokoju. W projekcie UNDERVIO wykorzystano innowacyjną metodologię, która pozwala na bardziej wyrafinowaną dekonstrukcję komunikatów społecznych oraz cech dyscyplinarnych/poznawczych relacji historycznych. Wyniki prac dostarczają też konkretnych wytycznych dotyczących opracowywania materiałów dydaktycznych oraz programów rozwoju zawodowego nauczycieli.
Słowa kluczowe
Nauczanie historii, kultury pokoju, przemoc polityczna, materiały dydaktyczne, UNDERVIO
