Genetyczne podłoże opieki rodzicielskiej
Badanie dostarcza licznych, ciekawych spostrzeżeń na temat oddziaływań rodzic-dziecko. Rodzice dbają przystosowanie potomstwa do środowiska (przetrwanie i przyszłą reprodukcję) poprzez zapewnianie opieki, na przykład w postaci jedzenia. Potomstwo często przejawia zachowania mające wywołać odruchy opiekuńcze u rodziców — na przykład żebranie o pokarm u młodych gniazdowników. Koadaptacja jest związana z popytem u potomstwa, podażą u rodziców oraz możliwymi kosztami przystosowawczymi w przypadku zaburzenia tego oddziaływania. Uczestnicy projektu FAMILY AFFAIRS (Parental care: Shaped by parent-offspring conflict and co-adaptation) pogłębili wiedzę na temat konsekwencji przystosowania oraz podłoża genetycznego konfliktu i koadaptacji rodzic-dziecko. Skupiając się na dzikich sikorach modrych (Cyanistes caeruleus), uczestnicy badania zintegrowali metody ekologii behawioralnej i ekologicznej genetyki ilościowej. U sikor modrych oboje rodziców intensywnie opiekuje się młodymi, np. zapewniając im pokarm. Gatunek ten chętnie wykorzystuje skrzynki lęgowe. Można więc względnie łatwo badać żebranie potomstwa o pokarm i dostarczanie go przez rodziców w naturalnym środowisku. Zespół przeprowadził wielkoskalowy eksperyment w dziko żyjącej populacji tego pospolitego ptaka śpiewającego. Przebadano 184 lęgi podczas 2 kolejnych sezonów lęgowych. Odkrycia badawcze wskazują na nieobecność efektu przystosowania w przypadku podrzutków (ang. cross-fostered) w porównaniu z opieką nad własnymi pisklętami. Potwierdza to użycie metody "cross-fostering" jako standardowego i zwalidowanego podejścia do oceny względnej istotności wpływów genetycznych i środowiskowych. "Cross-fostering", czyli podmiana lęgów, jest praktyką doświadczalną polegającą na usunięciu potomstwa z gniazda rodziców i dostarczeniu do gniazda rodziców zastępczych. Mimo że niektóre samce zmniejszyły intensywność dostarczania pokarmu podczas opieki nad podmienionym lęgiem, samice kompensowały powstałe w ten sposób niedobory. Jest to możliwe wyjaśnienie braku efektów przystosowania w przypadku podrzutków. Odkrycia te każą zastanowić się nad czynnikami wpływającymi na mniejszą intensywność dostarczania pokarmu przez samce. Wyniki projektu zostały zaprezentowane na międzynarodowych konferencjach naukowych i zostaną opublikowane w recenzowanych artykułach naukowych. Bieżące prace nad badaną populacją zostały również zaprezentowane szerszej publiczności poprzez różne działania rozpowszechniające, w tym wykłady popularnonaukowe i krótki reportaż w telewizji. Badanie pozwala lepiej wyjaśnić, w jaki sposób konflikt ewolucyjny i koadaptacja kształtują interakcje społeczne w rodzinach. Przyszłe badania na tym polu umożliwią lepszą ocenę względnego wpływu genetyki i środowiska na rozwój i zachowanie.
Słowa kluczowe
Genetyka, oddziaływania rodzic-dziecko, ewolucja, życie rodzinne, opieka rodzicielska, koadaptacja
