Nowe biomarkery w leczeniu raka jelita grubego.
CRC jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych i rocznie na całym świecie diagnozuje się 1,2 miliona jego przypadków. CRC jest początkowo bezobjawowy i często diagnozowany w późniejszych stadiach rozwojowych, co skutkuje zwiększoną śmiertelnością. Środki lecznicze przeciw CRC, takie jak fluorouracyl (5-FU) i substancje blokujące receptor naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR), indukują regresję guza poprzez aktywację śmierci komórkowej, czyli apoptozy. W ramach udoskonalonych, celowanych terapii molekularnych włącza się środki anty-EGFR do systemowego leczenia chemioterapeutycznego. Mimo to w przypadku połowy pacjentów cierpiących na CRC leczenie anty-EGFR nie jest skuteczne. Zaburzenia apoptozy to kluczowy czynnik oporności na chemioterapię. Celem konsorcjum APO-DECIDE (Apoptosis modelling for treatment decisions in colorectal cancer) było stworzenie narzędzi medycyny systemowej, które umożliwiają przewidywanie odpowiedzi na leczenie pacjentów cierpiących na CRC. Znając odpowiedź pacjenta, można będzie odpowiednio zmodyfikować leczenie chemioterapeutyczne. Członkowie konsorcjum APO-DECIDE stworzyli biobank nowotworów, obejmujący prawidłowe tkanki od nieleczonych, leczonych chemioterapeutykiem 5-FU oraz leczonych środkiem anty-EGFR pacjentów z kilku ośrodków europejskich. W bazie uwzględniono uzyskaną w trakcie projektu charakterystykę genetyczną i kliniczną guzów oraz dane z badań kontrolnych pacjentów. Systemowa ocena zmian wpływu chemioterapii na apoptozę komórek nowotworowych bazuje na ocenie ilościowej białek. Zespół APO-DECIDE stworzył platformy ilościowego profilowania białek w próbkach tkanek zatopionych w parafinie i utrwalonych w formalinie do zastosowań klinicznych. Platformy te działają na bazie wcześniej zwalidowanej technologii mikromacierzy białkowych z odwróconą fazą (RPPA) do badania lizatów i cyfrowej immunohistopatologii. Modelowanie układów z użyciem tych platform umożliwiło wykrycie dużej zmienności między pacjentami w aktywacji niezwykle ważnych w indukowaniu apoptozy enzymów — kaspaz. Uczestnicy projektu stworzyli więc narzędzie do identyfikacji pacjentów w III stadium CRC, na których zadziała bazująca na 5-FU chemioterapia oraz tych, na których ona nie zadziała i w związku z tym mogą potrzebować dodatkowych terapii celowanych. Uczestnicy projektu APO-DECIDE zbadali również użyteczność modelowania układów w przewidywaniu wpływu antagonistów hamowania apoptozy na indukcję apoptozy u chorych na CRC. Dane badawcze udowodniły skuteczność tych antagonistów w połączeniu z chemioterapią bazującą na 5-FU. Wyniki uzyskane z badań nad ludzkimi komórkami CRC w mysich modelach wykazały, że antagoniści hamowania apoptozy zmniejszają przeżywalność komórek guza. W projekcie APO-DECIDE z powodzeniem stworzono infrastrukturę do przyszłych badań klinicznych i strategii leczenia CRC. Udowodniono również zasadność przyjętej koncepcji przeprowadzania wirtualnych badań klinicznych do projektowania badań klinicznych.
Słowa kluczowe
Biomarker, rak jelita grubego, receptor naskórkowego czynnika wzrostu, apoptoza, terapia molekularna
