Rozwój narządów ważnych dla metabolizmu
Wiele chorób metabolicznych, w tym otyłość, cukrzyca i stłuszczenie wątroby, wynika z czynników środowiskowych, w tym diety zachodniego typu, która rozregulowuje metabolizm cukrów i tłuszczy. Jednakże niektóre osoby i populacje są bardziej narażone na choroby, istotne jest więc również podłoże genetyczne. Wątroba i trzustka są najważniejszymi dla przemiany materii narządami. Wytwarzają hormony i enzymy, które uczestniczą w złożonej regulacji metabolizmu lipidów i węglowodanów. Opisanie rozwoju tych narządów i poznanie najistotniejszych dla tego procesu sieci transkrypcji genów ma ogromne znaczenie dla poznania etiologii chorób metabolicznych. Zakres finansowanego przez UE projektu BOLD (Biology of liver and pancreatic development and disease) obejmował zbadanie zmian komórkowych i genetycznych, które predysponują do chorób nowotworowych i cukrzycy. W projekcie BOLD uczestniczyło 10 różnych partnerów z całej Europy, którzy korzystali z najnowocześniejszej technologii, aby zwiększyć obecny stan wiedzy o rozwoju wątroby i trzustki. Podczas badań nad rozwojem trzustki naukowcy dokonali dekonstrukcji czynników epigenetycznych i regulatorowych w wytwarzających insulinę komórkach wysp. Odkryli swoiste czynniki transkrypcyjne, które uczestniczą w zmianach molekularnych na początkowych etapach rozwoju raka trzustki. Ponadto zidentyfikowali nowe biomarkery wczesnego raka trzustki, co pomoże we wczesnej diagnozie i rozpoczęciu leczenia na czas. W drugiej części projektu zespoły naukowców tworzyli wszechstronne mapy sieci genetycznych regulujących czynności metaboliczne wątroby. To przełożyło się na odkrycie czynników transkrypcyjnych uczestniczących w prawidłowym rozwoju wątroby lub jej chorób. Wyniki projektu BOLD nie tylko poszerzają wiedzę o rozwoju wątroby i trzustki; mają również duże znaczenie kliniczne. Przyczynią się do opisania chorób metabolicznych na poziomie molekularnym, co pomoże ulepszyć diagnostykę i leczenie osób na nie zapadających.
Słowa kluczowe
Wątroba, trzustka, prawidłowy rozwój, zaburzenia metaboliczne, czynniki transkrypcyjne, mutacja, biomarker
