Molekularna regulacja tolerancji immunologicznej
Tolerancja immunologiczna jest mechanizmem, dzięki któremu układ odpornościowy uczy się rozpoznawać białka organizmu jako jego część i nie wywoływać odpowiedzi. Proces ten wymaga prezentacji dojrzewającym limfocytom T w grasicy, a jego deregulacja sprzyja występowaniu zagrażających życiu chorób autoimmunologicznych. Regulacja tolerancji immunologicznej zachodzi na poziomie transkrypcji, a kluczową rolę odgrywa w niej białko aktywujące nazywane regulatorem autoimmunologicznym (Aire). Aire wywołuje syntezę rdzeniowych komórek nabłonkowych w grasicy oraz prezentację wielu obwodowych antygenów własnych tych komórek. Prowadzi to do klonalnej delecji samoreaktywnych dojrzewających komórek T i w ten sposób zabezpiecza przed objawami autoimmunologicznymi. Celem finansowanego ze środków UE projektu CADET (Post-transcriptional control of the Aire-driven expression of self-antigens in the thymus) było dalsze opisanie mechanizmu regulacji tolerancji immunologicznej przy udziale Aire oraz zidentyfikowanie czynników molekularnych odgrywających kluczową rolę w procesie. Wcześniejsze ustalenia konsorcjum wskazują, że potranskrypcyjna regulacja w rdzeniowych komórkach nabłonkowych następuje poprzez mikroRNA, które ogranicza ekspresję genów przez specyficzną degradację matrycowego RNA. Badacze odkryli, że białko Aire wywołuje ekspresję szeregu antygenów, które unikają represji potranskrypcyjnej, a tym samym są prezentowane dojrzewającym limfocytom. Ponadto zidentyfikowano czynnik wiążący RNA — CLP1 jako białko oddziałujące Aire. Działanie CLP1 polega na degradacji długich transkryptów, co uniemożliwia ich rozpoznanie przez mikroRNA. Wyniki projektu dostarczają ważnych informacji na temat sposobu działania białka Aire i ogólnie tolerancji immunologicznej. Wskazują one na nowe sposoby leczenia chorób autoimmunologicznych, takie jak modulowanie szlaku interferencji RNA rdzeniowych komórek nabłonkowych w celu zwiększenia ekspresji i prezentacji antygenu własnego w grasicy. Ponadto identyfikacja CLP1 podkreśla funkcję zróżnicowanej ekspresji, a w szczególności unikania represji przy udziale mikroRNA w innych systemach, takich jak komórki nowotworowe.
