Bliższe spojrzenie na procesy podejmowania decyzji finansowych
Podejmowane przez ludzi decyzje finansowe często przynoszą losowe wyniki. Aby zmierzyć się z tym zagadnieniem, można zacząć od podzielenia losowości na ryzyko i niepewność, co pozwoli w większym stopniu stosować oceny ilościowe. Losowość, jak w przypadku obstawiania wyniku partii ruletki lub wyścigu konnego, charakteryzuje się w ogólności brakiem wiarygodnego rozkładu prawdopodobieństwa opisującego wyniki. Ryzyko natomiast jest w ekonomii pojęciem stosunkowo nowym, którego analizowanie otwiera nowe kierunki badań nad lepszym zrozumieniem procesów podejmowania decyzji finansowych. Wychodząc z tego założenia, zainicjowano finansowany ze środków UE projekt BRSCDP-TEA (Bounded rationality and social concerns in decision processes: Theory, experiments, and applications) w celu udokumentowania istniejącej literatury przedmiotu i modeli dla trafniejszego prowadzenia badań. Badacze powiązali w całość różne modele, aby zrozumieć wybory osoby podejmującej decyzję. Sformułowano wiarygodną teorię, która trafnie opisuje nastawienia osoby podejmującej decyzję do niepewności w świetle ostatnio opracowanych modeli. W dziedzinie teorii wyboru społecznego badacze zaproponowali model behawioralny uwzględniający wpływ wyników innych osób na dobrobyt osoby podejmującej decyzję. W modelu uwzględniane są emocje, na przykład duma i zazdrość, oraz czynniki ułatwiające pomiary, takie jak spójność zachowania i dogodność. W zakresie ograniczonej racjonalności opracowano model umożliwiający przewidywanie na podstawie wpływu zmian w końcowych wypłatach na wybory. Prace projektu były w znacznym stopniu wspomagane przez powiązane badania z różnorodnych dziedzin, w tym finansów, teorii gier, statystyki, ekonomii doświadczalnej i teorii równowagi ogólnej. W toku projektu uzyskano też nowe wyniki matematyczne, które pozwoliły lepiej poznać znaczenie ograniczonej racjonalności i kwestii społecznych w procesach decyzyjnych. W epoce globalnej niestabilności finansowej zrozumienie procesów podejmowania decyzji ma kluczowe znaczenie dla promowania zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
Słowa kluczowe
Procesy decyzyjne, podejmowanie decyzji, losowość, BRSCDP-TEA, ograniczona racjonalność, kwestie społeczne
