Wpływ hałasu na rozumienie mowy
Finansowany ze środków UE projekt SPIN (Natural speech comprehension: Comprehension of speech in noise) badał zdolność do rozumienia mowy, bazując na interakcji między przetwarzaniem słuchowym a wyspecjalizowanymi procesami poznawczymi biorącymi udział w rozumieniu mowy i przywracaniu mowy zdegradowanej. Przed wdrożeniem projektu rozumienie mowy badano przede wszystkim w ciszy. Lecz w rzeczywistości dźwiękom mowy zawsze towarzyszy jakiś hałas tła, co jeszcze bardziej utrudnia słuchanie. Badanie było oryginalne w tym sensie, że wzięto w nim pod uwagę "naturalny" sposób postrzegania mowy, a poszczególnym zagadnieniom przyglądano się z perspektywy języka i mechanizmów słuchowych. Badania doświadczalne przeprowadzone przez zespół interdyscyplinarny obejmowały ocenę zachowania, pomiary elektrofizjologiczne oraz neuroobrazowanie. Populację docelową stanowili zdrowi ochotnicy, pacjenci z wadą słuchu oraz osoby z zaburzeniem przetwarzania mowy. Koncentrując się na zróżnicowaniu międzyosobniczym obserwowanym w procesie rozumienia mowy, naukowcy dążyli do odkrycia związków między przetwarzaniem sensorycznym a zrozumiałością mowy. Na tej podstawie powstała skala fonemów odpornych na hałas, gdzie z jednej strony znajdują się bardziej odporne spółgłoski świszczące o wysokiej częstotliwości, a z drugiej mniej odporne spółgłoski szczelinowe o niskiej częstotliwości. W toku dalszych badań ustalono, że znane języki produkują najbardziej szkodliwy hałas tła, a nieznane języki produkują hałas maskujący. W jednym z kluczowych wniosków zasugerowano, że zasoby neuronalne są dzielone pomiędzy takie funkcje jak słuchanie i rozumienie i dlatego hałas ma szkodliwy wpływ na wyższe procesy poznawcze w perspektywie krótko- i długoterminowej. W badaniu z udziałem populacji z zaburzeniami funkcji językowych (np. dysleksją) wykazano, że u dorosłych dyslektyków strategie zmniejszania hałasu polegały na przestrzennym odmaskowywaniu. Badacze z projektu SPIN opracowali nowe metody badania i lepszego poznania związków między zdolnościami językowymi a przetwarzaniem mowy w hałasie. Na przykład, opracowano metodę badań przesiewowych osób dorosłych, które w możliwie szerokim zakresie wyjaśniają przetwarzanie mowy i zdolności słuchowe. Ponadto zespół zrobił krok naprzód, opracowując obrazy klasyfikacji słuchowej do badania prymitywów słuchowych wykorzystywanych podczas percepcji mowy. Ta odnowiona metoda doświadczalna może wypełnić lukę paradygmatyczną w badaniach nad mową. Biorąc pod uwagę rosnące poziomy hałasu i jego różnorodność we współczesnych społeczeństwach, wyniki projektu mają duże znaczenie dla rozumienia procesów neurokognitywnych odpowiadających za rozumienie mowy w ogóle.
Słowa kluczowe
Hałas, rozumienie mowy, przetwarzanie słuchowe, hałas tła, przetwarzanie mowy
