Nowe biomarkery demencji
Choroba Alzheimera jest główną przyczyną demencji na całym świecie, a zachorowalność zwiększa się wraz ze starzeniem się społeczeństw. Neurony pacjentów wymierają na długo przed ujawnieniem się patologicznych mechanizmów demencji. Na tym etapie, gdy dochodzi do łagodnego upośledzenia poznawczego, właściwe leczenie przyniosłoby największe korzyści. Niestety dostępne biomarkery wykrywane podczas neuroobrazowania oraz badań płynu mózgowo-rdzeniowego i neuropsychologicznych nie mają zadowalającej wartości diagnostycznej ani prognostycznej. Aby rozwiązać ten problem, naukowcy z finansowanego przez UE projektu AD BIOMARKERS (Combining sensitive biomarkers for early diagnosis of AD: A multi-modal approach) rozpoczęli poszukiwania biomarkerów do diagnozy neuroobrazowej łagodnego upośledzenia poznawczego spowodowanego chorobą Alzheimera lub Parkinsona. Starali się wykryć wzorce nieprawidłowości w mózgu, które mogłyby wyjaśnić pojawianie się zaburzeń kognitywnych. W tym celu korzystali z obrazowania strukturalnego metodą rezonansu magnetycznego (MRI), obrazowania tensora dyfuzji i czynnościowego MRI w stanie spoczynku. Strukturalne MRI pozwoliło odkryć, że atrofia środkowego obszaru skroniowego występuje w niemal 80% przypadków demencji badanych w ciągu roku. Na pojawienie się atrofii środkowego obszaru skroniowego mają też wpływ dodatkowe zmienne demograficzne, kliniczne i genetyczne, takie jak allel e4 apolipoproteiny. W badaniach nad chorobą Parkinsona naukowcy zaobserwowali u pacjentów z łagodnym upośledzeniem poznawczym zmniejszenie grubości kory mózgowej na dużym obszarze w porównaniu ze zdrową grupą kontrolną. Te nieprawidłowości strukturalne były ściśle powiązane z niedomaganiami poznawczymi, co wskazuje, że łagodne upośledzenie poznawcze w przebiegu choroby Parkinsona zwiększa podatność pacjenta na demencję. Obwody w mózgu tych pacjentów były osłabione a łączność między nimi mniej wydajna. W badaniach biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym stwierdzono, że poziom Abeta-42 jest znacząco obniżony u pacjentów z łagodnym upośledzeniem poznawczym, podczas gdy niższy poziom α-synukleiny wiąże się z koncentracją uwagi i zdolnościami poznawczymi. Podsumowując, wyniki projektu AD BIOMARKERS wskazują wyraźnie, że niektóre z typowych objawów choroby Alzheimera (atrofia środkowego obszaru skroniowego i zaburzenia amyloidowe) mogą też występować u pacjentów z chorobą Parkinsona. Różne choroby neurodegeneracyjne mogą więc mieć te same mechanizmy rozwoju, a do identyfikacji pacjentów o podwyższonym ryzyku demencji można stosować podobne techniki neuroobrazowania.
Słowa kluczowe
Biomarkery, demencja, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, MRI, apolipoproteina, α-synukleina