Eliminacja białaczki
Zgodnie z modelem nowotworowej komórki macierzystej, guzy posiadają małą subpopulację komórek odpowiedzialnych za inicjację procesu nowotworowego i jego nawrót. Podobnie jak prawidłowe komórki macierzyste hemopoezy (HSC), białaczkowe komórki macierzyste (LSC), aby się odnawiać i utrzymać przy życiu wymagają interakcji z mikrośrodowiskiem lub niszą. Jednakże charakter i funkcjonowanie tej niszy białaczkowej nadal pozostaje niewyjaśnione. Celem finansowanego przez UE projektu LSCMICROENV (Regulation of normal and leukaemic stem cells by the microenvironment: role of nestin+ mesenchymal stem cells and humoral signals) było przeanalizowanie interakcji prawidłowych i nowotworowych HSC z mikrośrodowiskiem szpiku kostnego. Ostatecznym celem było opracowanie nowatorskich strategii terapeutycznych pozwalających na eliminację nowotworów układu krwiotwórczego, które słabo reagują na standardowe leczenie. Prace skoncentrowały się na regulacji HSC przez mezenchymalne komórki macierzyste (MSC) z ekspresją nestyny oraz estrogeny. W tym celu naukowcy stworzyli modele myszy transgenicznych, w których możliwa była eliminacja komórek z ekspresją nestyny w przebiegu ostrej białaczki szpikowej (AML) wywołanej przez MLL. Badacze zaobserwowali, że komórki zrębu z ekspresją nestyny były konieczne do powstania białaczki, ale nie miały wpływu na proliferację ani przeżycie białaczkowych komórek progenitorowych. Wpływały one raczej na proces samoodnowy, metabolizmu białek i oddychania mitochondrialnego tych komórek, a także ograniczały skuteczność chemioterapii. W innej części projektu naukowcy badali sygnalizację receptorów estrogenu w prawidłowych i nowotworowych hematopoetycznych komórkach progenitorowych. Tamoksyfen działał jako agonista estrogenu w komórkach krwiotwórczych, indukując apoptozę multipotentnych hematopoetycznych komórek progenitorowych i progresję cyklu życia w prymitywnych długożyjących HSC. Po użyciu przeciwko AML indukowanej MLL poprawiał on efekty konwencjonalnej chemioterapii. Co ciekawe, w przypadku nowotworu mieloproliferacyjnego (MPN) efekt działania samego tamoksyfenu był bardziej widoczny i specyficzny przeciw białaczce i pozwalał na przywrócenie normalnej hematopoezy. Podsumowując, wyniki projektu LSCMICROENV wykazały bezpieczeństwo i selektywność tamoksyfenu i potwierdzają możliwość użycia go w środowisku klinicznym. W szczególności w przypadku AML i MPN opornych na leczenie modulatory receptora estrogenowego mogłyby być wykorzystane natychmiast same lub w połączeniu z terapiami konwencjonalnymi.
Słowa kluczowe
Białaczka, mikrośrodowisko, białaczkowa komórka macierzysta, komórka macierzysta hemopoezy, nestyna, mezenchymalna komórka macierzysta, estrogen, tamoksyfen
