Molekularne determinanty odpowiedzi limfocytów T
Mimo szeroko zakrojonych prac, mechanizmy nieprawidłowej aktywacji limfocytów T pozostają w dużej mierze nieznane. Jako że odpowiedzi efektorowych limfocytów T są uzależnione od wzajemnie przeciwstawnych sygnałów stymulujących i hamujących, utrata równowagi między tymi sygnałami może prowadzić do przewlekłych, zapalnych chorób autoimmunologicznych. Jednym z najlepiej opisanych receptorów stresu w biologii komórek NK jest receptor aktywacji NKG2D. Coraz więcej danych wskazuje, że ekspresja tego receptora jest bardziej rozpowszechniona. Występuje on na limfocytach T CD8+ efektorowych i pamięci, komórkach NKT, limfocytach T gamma/delta, jak również limfocytach T CD4+ w warunkach patologicznych. Co ciekawe, NKG2D mogą wprawdzie działać jako stymulatory limfocytów T CD8+, lecz ich rola w limfocytach T CD4+ pozostaje niejasna. W ramach finansowanego przez UE projektu NKG2D-IMMUNO (The role of NKG2D in CD4+ T cell function and autoimmunity) badano rolę receptora NKG2D w funkcjonowaniu i różnicowaniu limfocytów T CD4+. Korzystając z wielokolorowej cytometrii przepływowej badacze odkryli, że NKG2D ulega ekspresji w niektórych limfocytach Th1 CD4+ w narządach limfoidalnych i nielimfoidalnych. Ponadto okazało się, że indukcja de novo ekspresji NKG2D w limfocytach T CD4+, które nie zetknęły się wcześniej z antygenem, wiąże się z wyższym poziomem interleukiny-10 (IL-10) w wytwarzających IFN-gamma limfocytach Th1. Aby poznać podstawy molekularne udziału NKG2D w ekspresji cytokin, naukowcy przeprowadzili całościową analizę transkryptomu w limfocytach Th1 NKG2D+ CD4+. Odkryli, że czynnik transkrypcyjny Blimp-1 ulega regulacji różnicowej, tak więc jego gen potencjalnie uczestniczy w badanych zjawiskach. Z perspektywy czynnościowej udział NKG2D w stymulacji wraz z CD3 jest niezbędny do zwiększenia wytwarzania IL-10. Ponadto w badaniach in vivo ustalono, że limfocyty Th1 NKG2D+ są obecne podczas stanów zapalnych. Komórki te były szczególnie liczne w sąsiedztwie komórek wytwarzających IL-10/IFN-gamma w modelu indukowanej tolerancji na CD3. Ogółem wyniki badania potwierdzają znaczenie NKG2D dla modulowania ekspresji cytokin i sugerują jego rolę w indukowaniu cech regulatorowych w limfocytów Th1. NKG2D może stanowić cel terapii przewlekłego zapalenia i chorób autoimmunologicznych, polegających na modulacji patogennego działania limfocytów T CD4+.
Słowa kluczowe
Limfocyt T, NKG2D, NKG2D-IMMUNO, IL-10, Blimp-1
