Ochrona wody pitnej przez skażeniem radioaktywnym
Obowiązujące obecnie europejskie przepisy w zakresie wody wodociągowej zobowiązują dostawców do przeprowadzania laboratoryjnych badań wody pod kątem jej radioaktywności. Jednakże taka analiza może trwać nawet cały dzień, przez co zupełnie nie nadaje się do monitorowania poziomu skażenia, zwłaszcza w sytuacji kryzysowej. Celem projektu TAWARA_RTM (Tap water radioactivity real time monitor) było poprawienie bezpieczeństwa wody pitnej poprzez pomiar promieniowania alfa i beta w wodzie w czasie rzeczywistym. Opracowane detektory pomogą określić, w oparciu o graniczne wartości radioaktywności zdefiniowane w przepisach unijnych, czy wymagana jest szybka interwencja. W ramach projektu zaprojektowano, zbudowano i przetestowano system monitorowania w czasie rzeczywistym. Kompletna platforma obejmowała system monitorowania w czasie rzeczywistym, system spektroskopowy oraz system do przekazywania i wymiany informacji, który w przyszłości można będzie rozbudować o czujniki chemiczne i biologiczne. W prototypowym systemie TAWARA_RTM radioaktywność jest mierzona w punkcie rozbioru wody oraz na ujęciu. Taki układ pozwala zapobiec skażeniu wodociągów w wyniku ataku terrorystycznego. Po przekroczeniu progu radioaktywności generowany jest alarm, zaś do systemu zarządzania wodociągami wysyłane jest ostrzeżenie wzywające do przeprowadzenia kontroli pod kątem konieczności wstrzymania dystrybucji wody. System jednocześnie określi rodzaj zanieczyszczenia poprzez spektroskopię promieniowania gamma i pozwoli podjąć odpowiednie środki zaradcze. Oceniane jest również zagrożenie dla ludności, zaś do odpowiednich władz cywilnych wysyłany jest zbiorczy raport. Prototypowy system zostanie zamontowany w Warszawie w Zakładzie Wodociągów Północnych Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. Zakład ten został wybrany, ponieważ jedna z rzek zasilających ujęcie wody przepływa w pobliżu Krajowego Składowiska Odpadów Promieniotwórczych, zaś inna – przez region Czarnobyla. Opinie użytkowników końcowych uzyskane podczas fazy demonstracyjnej pozwoliły wprowadzić szereg usprawnień systemu do przekazywania i wymiany informacji. Prototyp opracowany w ramach projektu TAWARA_RTM, zarówno w bieżącej konfiguracji, jak i w postaci mniejszego, przenośnego systemu, z pewnością przyniesie korzyści wielu zakładom uzdatniania wody, umożliwiając monitorowanie bezpieczeństwa w czasie rzeczywistym oraz szybkie reagowanie w przypadku skażenia wody.
Słowa kluczowe
Radioaktywność, woda wodociągowa, TAWARA_RTM, monitorowanie w czasie rzeczywistym, prototyp demonstracyjny